پژوهشی پیرامون امامزاده های زید و یحیی-علیهمااسلام-واقع در شهر تهران می باشد

ظهور اسلام در آغاز قرن هفتم میلادی بنیاد بسیاری از کشورهای کهن ومتمدن در آن زمان را دگرگون ساخت و قدرت ونفوذ آن در ترکستان غربی وپنجاب از یک طرف واسپانیا از طرف دیگر گسترش یافت به این ترتیب با پیدایش تغییرات اساسی در سرزمینهای مذکور،هنر وتمدن کهن آسیا، شمال آفریقا وحتی بخشی از اروپا دگرگون شد وشالوده هنرهای اسلامی که ترکیبی از هنر حکومتهای مغلوب (

دسته بندی	معارف اسلامی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	39 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	76

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 8044

تمام فایل ها

فهرست مطالب:

مقدمه........................................................................................................................................ 1

هنرومعماری دوران قاجار................................................................................................. 10

موقعیت مکانی امامزاده زید............................................................................................. 17

سلسله نسبت امامزاده زید............................................................................................... 25

بقعه امامزاده زید وهنرهای تزئینی آن........................................................................ 28

نوع بهره برداری از بقعه امامزاده زید........................................................................... 40

شرح حال آصف الدوله (بانی حرم وگنبد امامزاده زید)...................................... 41

موقعیت مکانی امامزاده یحیی......................................................................................... 55

سلسله نسب امامزاده یحیی............................................................................................. 56

نوع بهره برداری از بقعه امامزاده یحیی...................................................................... 67

طرح حفاظتی امامزاده زید.............................................................................................. 68

ضوابط طرح حریم حفاظتی منطقه بازار تهران....................................................... 69

پیشنهادات حفاظتی و مرمتی......................................................................................... 73

تصاویر........................................................................................................................................ 76

فهرست منابع.......................................................................................................................... 114

مقدمه

ظهور اسلام در آغاز قرن هفتم میلادی بنیاد بسیاری از کشورهای کهن ومتمدن در آن زمان را دگرگون ساخت و قدرت ونفوذ آن در ترکستان غربی وپنجاب از یک طرف واسپانیا از طرف دیگر گسترش یافت. به این ترتیب با پیدایش تغییرات اساسی در سرزمینهای مذکور،هنر وتمدن کهن آسیا، شمال آفریقا وحتی بخشی از اروپا دگرگون شد وشالوده هنرهای اسلامی که ترکیبی از هنر حکومتهای مغلوب (مانند ساسانیان وحکومت بیزانس) با فرهنگ اسلامی بود،شکل گرفت[1].

بدین وسیله از خلیج بنگال تا کرانه اقیانوس اطلس هنری با کیفیتی خاص به دست ملتها واقوام تحت سلطه اسلام پدیدار شد که دیدی خاص داشت وآن اعتقاد به اصول ومبانی وتعالیم اسلام مانند توحید ومبارزه با شرک بود. بنابراین هنرمندان از سنتهای گذشته قسمتهایی را پسندیده و مورد استفاده مجدد قرارداده اند که حتی الامکان وابسته به دیانت بوده و شیوه های هنری آن مغایرو متناقض با بیش و اعتقاد جدیدآنان نباشد. در این میان خصیصه ها و ویژگیهای هنری ایران زمین می توانست بیشتر از دیگر هنرها جوابگوی این نیاز باشد و با آن هماهنگی معنوی بیابد.

تشکیل هنر اسلامی تقریبا، با روی کار آمدن سلسله اموی در سال 41 هجری مصادف بود و این امر با انتقال مرکز خلافت از مدینه به دمشق بی ارتباط نبوده تغییر مرکز حکومت، مسلمانان را مستقیما با هنر بیگانه یعنی هنر ایران و رودم آشنا کرد و از همین زمان بود که هنر دوره بنی امیه، که التقاطی از هنر سرزمینهای همجوار بود، راه تازه ای در پیش گرفت[2].

هنر اموی بر اثر رویارویی دین و دولت جدید مسلمانان با سنتهای خاور نزدیک پدید آمده در واقع تمدن امویان در عین حال که تازه بود، سنتی وکهن نیز بود تازه از این نظر که در پی قالب های فکری،دیوانی وفرهنگی متناسب با مردم، اندیشه های جدید ونگرش های نوبود: وسنتی از این حیث که در جهان مفتوحه خود به دنبال این قالبها می گشت. امویان با گزینش الگوهای خود،نه تنها آنها را به روشی خلاق در هم آمیختند بلکه بتدریج آنها را بهبود هم بخشیدند شالوده ای محکم برای تحولات آینده جهان اسلام پدید آوردند. امویان با تختگاهشان دردمشق و لشکرکشیهای متعدد علیه بیزانس، بهتر از هر حکومت دیگر با گذشته مسیحی خاور نزدیک آشنا بودند ونیز می دانستند که حکمرانان امپراتوری وسیعی هستند ؛ و بخش شرقی امپراتوری آنها یعنی ایران و آسیای مرکزی، بیشترین غنائم را دراختیار آنها قراردادند ودیدگاهی از روشنترین نمودها وتاثیرات هنری جهانی جدید ودلفریب را پیش روی آنها گشودند[3].

در دوره امویان در زمینه احداث بناهای مذهبی و غیرمذهبی فعالیت قابل توجهی صورت گرفت؛ ازجمله میتوان به بناهای قبه الصخره، مسجد جامع دمشق، قصرالعمره و کاخ المشتی اشاره کرد که از شاهکارهای معماری اوایل اسلام به حساب می آیند.

منع صورت پردازی و تصویر سازی در آغاز ظهور اسلام موجب رکورد هنر نقاشی در کشورهای تحت تسلط حکومت اسلامی شد. و از این رو تزئینات ونقوش به شکلهای خطی، هندسی وانتزاعی بدل شد. از سوی دیگر اقوام عرب خودعموما بیابانگرد و چادرنشین بودند و لذا سابقه وسبکی در معماری و دیگر هنرهای اصلی نداشتند وهنرشان منحصر بود به نساجی و حصیربافی وساخت بت های مختلفی در هیات جانوران.اما بعدها بود که ضرورت ساخت مکان عبادت مسلمین و برپایی مساجد باعث شکل گیری هنر معماری اسلامی شد که تجلی آن را در طیف مختلفی از مساجد دوره های اسلامی شاهد هستیم.

بناهای اسلامی پیوند نزدیکی با نحوه عبادات روزانه مسلمانان دارد. رواج نماز جماعت نیاز به مکان بزرگی برای اجتماع مسلمین داشت. این مکانها در آغاز خانه های ساده ای بودند که با شاخ وبرگ نخل پوشیده شده بود.اما با پیشرفت وفتوحات مسلمین در سده های نخستین ضرورت ساخت بناهای عظیمی که گویای عظمت آیین جدید مسلمین باشد. ضرورت یافت[4].

آندره گدار هنر معماری دوره را این چنین توصیف می کند: «معماری اسلام در حالی شروع به کار کرد که فاقد هر گونه علم واطلاع وسابقه باستانی درهنر معماری بود به عبارت بهتر، کاررا با دست خالی شروع کرد. اسلام هنگامی که اداره امور امپراتوری وسیع خود را به دست گرفت می بایست خواهی نخواهی به تمام نیازمندیها پاسخ می داد. ساخت بنا هم یکی از آنها بود. بنابراین هر چه از عوامل ومصالح معماری در اطراف خود یافت به کار گرفت ، بدون آنکه نظری نسبت به انتخاب آنها داشته باشد و بدون آنکه اقتضای انتخاب کردن وجود داشته باشد یا بخواهد انتخاب کند. در مرحله اول تمام اقسام طاق را همچون طاق سوری،رومی، بیزانسی و ایرانی را مورد استفاده قرار دارد وستونها وجزرها،آجر وسنگ مرمر، موزائیک،نقاشی ،حجاری وتمام طرق ساختمان وتزئین را که در کشورهای مفتوحه معمول بود، به کار برد. در آغاز کارفقط فرمان می داد و سفارش می کردولی در چگونگی کار مداخله نمی کرد. اما کمی بعد در راه تربیت وتکامل کارپیشرفت کرد وطولی نکشید که در آنچه از دیگران تقلید کرده بود تجدید نظر کرد و آنهایی را که با ماهیت ومقتضای او سازگاری نداشت وغریب می نمود و یا با سلیقه اش منطق نبود، حذف کرد و درواقع از کسوت سازنده به کسوت معمار ارتفاع یافت[5].

به طور کلی بناهای دوره اسلامی را میتوان به دو گروه عمده تقسیم کرد:

1-بناهای مذهبی. شامل مساجد، آرامگاهها، مدارس، حسینیه ها،تکایا ومصلی ها

2-بناهای غیرمذهبی شامل پلها، کاخها، کاروانسراها ، حمامها، بازارها ، قلعه و آب انبارها

هنر اسلامی بیشتر به ابنیه ای مانند مساجد، عبادتگاهها،زیارتگاه ها و امامزاده ها می پرداخت. مرکز هر آبادی وجمعیتی مسجد بود که در اطراف آن مراکز و اماکن ضروری، تعلیماتی ،عام المنفعه ،تشریفاتی وسپس بازار و خانه ها قرار می گرفتند.

د رمعماری مذهبی ومساجد از آنجاییکه تزیینات تصویری که جنبه ای از بت پرستی به شمار می آمد، باعث توجه شدید به تزئینات انتزاعی شد. به زودی این خود ارزش خاصی پیدا کرد و آن اینکه تعمق بیشتری را فراهم آورد، که به همین دلیل قابهای تزئینی که کمی از سطح زمین بالاتر بودند اهمیت بسیاری یافتند و بنابراین در ارتفاع مناسبی واقع شدند که در دید مردمی که روی زمین می نشستند قرا رگیرد. چه این تزئینات از لحاظ معماری زیبا باشد و چه از لحاظ عملی هدف آنها یکی است و عبارت است از حل کردن موضوع برای توده های حجیم و جایگزین کردن آن تصاویر واقعی با واقعیتی که کمتر ملموس است وشکل آنها حتی موقع اجرا هم تغییر می کند. این کار بوسیله تکرار واحدهای مختلف به طور غیر معین صورت می گیرد، ستون ها- طاقگان ها، سلولهای کندویی سقف (مقرنس) و به خصوص اشکال گوناگون تزئینات کاربردی: گل وگیاهی ،مهندسی وکتیبه ای . اینکه استاد کاری که این تزئینات را پدید آورده از هم در آمیختن رنگها، مواد، بافتها و دور نمایه های طرحها واقعا لذت می برد.چندان مورد بحث نیست، لکن تزئینات اسلامی مفهومی بیش از این دارند. هر کدام از سه گروهی که ذکر شدند: گل وگیاهی، هندسه ای وکتیبه ای ابعاد عمیق تری دارند[6].

تنوعهای بی پایانی که استادکاران اسلامی توانستند در نگاره های گل وگیاهی به کار گیرند وکلمه آرابسک[7]را وارد زبانهای اروپایی کردند، خودگویای غنای خلقت خداوند است و اغلب هم به عنوان اشاره ای نمادین به بهشت وخداوند تعبیر می شوند. تزئینات هندسی سطوح و نقوشی را درلایه های مختلف به نمایش میگذارند که ورای قابی که آنها را محصور کرده ، ادامه می یابند واین در هر دو صورت اشاره ای آشکار به بی کرانگی است. بالاخره تزئینات کتیبه ای که در مساجد وامامزاده ها یافت می شوند صریحا وآشکارا توجهی به مضامین مذهبی دارند که اینها شامل آیاتی از قرآن و احادیث مختلف می باشند[8].

در سال 133 هجری قمری با آ‎غاز حکومت عباسیان در عراق پایتخت سابق ساسانیان، یک شیوه کاملا ایرانی بوجود آمد وهنرهای مختلف این عصر با الهام از عناصر دوره ساسانی شکل تازه ای به خود گرفت.

ایجاد شهر دایره ای شکل بغداد و مسجد سامره را میتوان الهام گرفته ازمعماری شهرهاترا ومعماری ساسانی دانست. در همین زمان سلسله های مستقل و ملی مانند طاهریان، صفاریان وسامانیان درایران تاسیس گردید که در آفرینش هنرهای سنتهای هنری گذشته ایران را تجدید کردند، در این دوران هنرهای تزئینی درخشش تازه ای یافت؛ به نحوی که در دوره های بعد هنرمندان در سال 133 هجری قمری با اغاز حکومت عباسیان در عراق ، پایتخت سابق ساسانیان، یک شیوه کاملا ایرانی بوجود آمد وهنرهای مختلف این عصر با الهام از عناصر دوره ساسانی شکل تازه ای به خود گرفت.

ایجاد شهر دایره ای شکل بغداد و مسجد سامره را میتوان الهام گرفته از معماری شهرها تر او معماری ساسانی دانست. در همین زمان سلسله های مستقل و ملی مانند طاهریان، صفاریان و سامانیان در ایران تاسیس گردید که در آفرینش هنرهای سنتهای ، هنری گذشته ایران را تجدید کردند.در این دوران هنرهای تزئینی درخشش تازه ای یافت، به نحوی که در دوره های بعد هنرمندان از آنها الهام گرفتند[9].

در نیمه اول قرن پنجم هجری در ایران حکومت سلجوقیان تاسیس شد که حدود 150 سال دوام یافت.این دوره معماری و هنرهای وابسته به آن مانند آجرکاری وگچبری نیز با الهام از معماری عصر پیش از اسلام به شکوفایی رسید. در این دوره حتی اشیا نسبتا بی ارزش هم که برای عامه مردم تولید می شد از کیفیت بالایی برخودار بود[10].

در اوایل قرن هفتم هجری، هجوم مغولان ، بسیرای از کشورهای اسلامی از جمله ایران را به ویرانی کشید، ولی دیری نگذشت هک مغولان فرهنگ و سنن ملل مغلوب را پذیرفتند وحتی حامی هنر وهنرمندان اسلامی شدند

با تاسیس سلسله ایلخانیان در ایران بزودی مراکز حکومت آنان مانند تبریزی، بغداد ،سلطانیه واصفهان محل اجتماع هنرمندان شد و بناهای مذهبی و غیر مذهبی متعددی در قسمتهای مختلف ایران با تزئینات بسیار برجسته گچبری و آجرکاری بناشد. در اواسط قرن هشتم هجری، حمله تیمور بار دیگر شهرها و مراکز اسلامی را به ویرانی کشید، ولی دوباره شهرها آباد شد و سمرقند وبخارا پایتخت تیموریان گردید و بابناهای متعدد مذهبی وغیرمذهبی آراسته شد. در تزئینات این بناها از کاشیکاری معرق، که بهترین نمونه کاشیکاری می باشد، استفاده شده است. در اوایل قرن دهم هجری صفویان در ایران به حکومت رسیدند و به ترتیب شهرهای تبریز، قزوین واصفهان را به پایتختی برگزیدند.در این زمان هنرهای مختلف بویژه معماری شکوه و زیبایی خاص یافت و بناهای مختلف این دوره با تزئینات متنوع کاشیکاری- که بتدریج جایگزین آجرکاری و گچکاری دوره های قبل گردیده بود-آراسته شد. از قرن چهاردهم هجری به بعد، معماری وتزئینات به شیوه دوره های قبل ادامه نیافت و تزئینات جدید جایگزین معماری سنتی گردید[11].

از آنجائیکه دو بنای مورد بحث ومطالعه مجموعه تحقیقی حاضر، یعنی امامزاده های زید و یحیی متعلق به دوران قاجار می باشند، قبل از بررسی دو امامزاده مذکور به شرح ویژگیهای هنر و معماری دوران قاجار پرداخته می شود.

هنرومعمای دوران قاجار:

دراواخر سده دوازدهم هـ ق خاندان قاجار جایگزین خاندان زندشد وتهران را پایتخت خود قرارداد.

آقا محمد خان قاجار در سال 1210 هـ.ق در قصری که در تهران در کاخ گلستان ساخته بود رسما تاجگذاری کرد، بنای عمارت تخت مرمر و احداث معبر وپلی به نام دروازه دولت در ارگ در محل فعلی ابتدای شمالی خیابان باب همایون که راه ورود به داخل ارگ از آن جانب گردید، به فرمان آقا محمدخان صورت گرفت[12].اما با آنکه آقامحمد خان تهران را به مقام پایتخت ارتقا داد، یا چنانکه باید وشاید سلیقه نداشت ویا اینکه عمر زمامداری او به حد کافی طولانی نبود که به آنجا همان مزایا را اعطا کند که اسلاف او پیوسته در مورد آسایش وبهبود پایتخت ومقر حکومت خویش کرده بودند[13].

اولیویه که در سال 1797 م یعنی سال قتل آقامحمدخان در تهران بوده می نویسد:

در محیط شهر دو میل و دارای پانزده هزار جمعیت بود، که سه هزار نفر آنها افراد درباری و سپاهی خاصه پادشاهی بودند، ولی در دوره فتحعلی شاه که افکار و خیالات عالی تری در کار پادشاهی داشت، حدود شهر وسعت یافت و آراستگی آن بالا گرفت[14].

در واقع معماری قاجار از زمان فتحعلی شاه، دومین پادشاه قاجاریه، شکل می گیرد.

در دوران سلطنت فتحعلی شاه (1265-1212هـ.ق) بناهای متعدد و جدیدی در تهران بنا گردید. سقاخانه نوروزخان، عمارت و باغ نگارستان، قصر قاجار وباغ شاه، قصر و باغ لاله زار،کاخ نیاوران، برج نوشین یا برج نوش، مسجد شاه ، مدرسه و مسجد خان مروری (که به مدرسه فخریه معروف است)،تجدید بقاع امامزاده زید وچهل تن و بقعه پیرعطا، بازارچه وتکیه منوچهر خان، کاروانسرای بین چارسوق کوچک تا سید اسماعیل وگذر بابانورزو علی وهمچنین توسعه و تزئین عمارت تخت مرمر واحداث تخت مرمرین در وسط ایوان مذکور وساخت بناهای دیگر در داخل اگر سلطنتی از جمله بناهایی می باشند که فتحعلی شاه قاجار آنها را در تهران بنا نمود[15].

ژاک موریه که در سال 1232 هـ.ق به تهران سفر کرده بود، درباره تهران عصر فتحعلی شاه چنین نوشته است:

«تهران پایتخت ایران بارویی به طول چهارده ونیم میل به دور خود داردو دارای شش دروازه است، که به دستور فتحعلی شاه آنها را به طرز زیباییی کاشی کاری کرده اند. شهر تهران به بزرگی شیراز است،لیکن عمارات آن به مراتب کمتر است. ساختمانهای تهران چنان خوب نیست وغالبا با خشت خام ساخته شده و با شباهت چندانی به بناهای عالی ندارد. تنها بنایی که در خور ذکر است بنای مسجد شاه می باشد، که به دستور فتحعلی شاه ایجاد گردیده وغیر از این مسجد بزرگ، در تهران شش مسجد کوچکتر نیز وجود دارد، علاوه بر این تهران صدو پنجاه گرمابه و صدوپنجاه کاروانسرا و دومیدان بزرگ دارد که یکی از آنها در شهر ودیگری در ارگ می باشد، و دو عمارت ییلاقی سلطنتی نیز در تهران وجود دارد که به نام قصر قاجار ونگارستان خوانده می شود و قصر ییلاقی اخیر را به تازگی بنا نموده اند[16].

دردوره فتحعلی شاه مساجد زیادی در شهرها مختلف ساخته می شوند که همگی دارای نقشه چهارایوانی است که ایوان ضلع جنوی (یا رو به قبله آن )بزرگتر است در آغاز معماری قاجاریه ادامه دهنده معماری صفویه است وصرفا به تقلید از تزئینات وسبک معماری پیشین بسنده کردند، اما به تدریج تغییراتی در آن داده شد. شهرت معماری قاجاریه بیش از همه به دروازه ها و سردرهای ورودی عظیمی مربوط می شودکه مزین به کاشیکاری و گچبری است و معمولا این سردرها ورودی عظیمی مربوط می شود که مزین به کاشیکاری وگچبری است ومعمولا این سردرها متشکل از یک هلال نیم دایره مرکزی است با دو ستون توکار جانبی، یا مناره های متصل به بدنه که غالبا با کاشیهایی که به حدافراط منقوش شده اند، پوشیده می شوند. در مجموع رنگها وطرحهای کاشیهای قاجاریه پست تر از دوره های پیشین هستند وگذشته از این به شدت تحت تاثیر سبکهای فرنگی قرار دارند. معروفترین بناهای قاجاریه به جز مسجد سپهسالار در تهران باقی بناها عبارت بودند از انواع کاخهای شاهی که محل اقامت شاه در شهر، ییلاق، شکارگاه و باغ بودند ونیز بناهای نظامی همچون سرباز خانه ها، که متاثر از معماری فرنگی است و بناهای سنتی غیرمذهبی شهری همچون بازارها، آب انبارها، حمامها وبادگیرها که همچنان سنتهای معماری پیشین را حفظ کردند از میان این آثار معروفتر از همه کاخ گلستان، مسجد شاه ،مسجد شاه سمنان، مقبره حضرت عبدالعظیم ،عمارات بادگیر (در باغ گلستان )است[17].

آغاز رونق نقاشی در عصر قاجاریه به دوره پادشاهی فتحعلی شاه مربوط می شود که طی آن مکتب خاص نقاشی این دوران شکل گرفت. سه نقاش بزرگی که در خدمت شاه بودند عبارت بودند از میرزا بابا، مهرعلی و عبدالله خان.آثار اینان بیشتر به تصویرسازی از چهره وتمثال تمام قدشاه ویا مراسم وتشریفات که دربار خلاصه میشد. نسل بعدی نقاشان این دوره عبارت بودند از سیا میرزا، احمد ونجف علی میرزا، همچننی آثار مینیاتور ومصور سازی کتابها نیز در این دوره مجددا رونق می گیرند.

به علاوه نقاشی های زیادی به صورت زیر حاکی بر روی قلمدان، جلد کتاب و اشیا تزینی پدید آمد[18].

دردوران سلطنت محمدشاه(1262-1250هـ.ق) توسعه تهران ادامه داشت و حاج میرزا آقاسی صدراعظم وقت علاقه زیادی برای عمران و آبادی تهران از خود نشان می داد. در دوره محمد شاه بناها ومحله هایی چند در تهران ساخته شد که از جمله آنها می توان به محله محمدیه یا پای قاپوق معروف به میدان اعدام ومحله عباس آباد در جنوب غربی دارالخلافه تهران اشاره کرد. دروازه محمدیه یا دروازه نوا دروازه غار قدیم)نیز همراه با همین محله ها به وجود آمد بر کاشی های بالای سردر دروازه محمدیه، که امروز در موزه ایران باستان نگهداری می شود، نقش رستم ودیوکشیده شده است.این نقش بسیار ماهرانه ساخته شده و پایین حاشیه آن، نام سازنده نقش آمده است:

«عمل استاد محمد قلی کاشی پزشیرازی، سنه 1263»

کوچه میرزا زینل ایروانی نیز که در بازار ، پایین چهار سوق کوچک وبالاتر از عباس آباد،قرارداد شاهد دیگری است بر احداث محله مزبور در زمان فتحعلی شاه ومحمد شاه قاجار[19].

در دوران سلطنت طولانی ناصرالدین شاه (1313-1262هـ.ق) تهران وسعت زیادی پیدا کرد.

هنگامی که میرزا تقی خان امیرکبیر به مقام صدراعظمی ناصرالدین شاه رسید برای اصلاح کشور دست به یک سلسله اقدامات مفید زد از جمله برای زیبایی تهران و رفاه اهالی آن وترقی دادن پایتخت شروع به اقداماتی کرد. با تاسیس دارالفنون در دهه 1280 هـ.ق پرورش و تعلیم افراد جوان ومستعد با جدیت دنبال شد. یکی دیگر از آثار امیرکبیر مسجد شیخ عبدالحسین یا مسجد ترکها، واقع در بازار است. در بیست سال اول سلطنت ناصرالدین شاه فعالیتهای ساختمانی چندی در تهران صورت گرفت که فهرست آنها به اجمال چنین است: تجدید وتعمیر و مرمت با روی ارگ تهران، احداث بازار امیر، بازارکفاشان (بین سبز میدان وامامزاده زید)، توسعه باغ گلستان، احداث سبز میدان و بنای پاسیون در خارج باروی شهر و طرح باغ گلشن د رمحلی که امروز میدان ارگ است. در این دوران در هر طرف شهر سه دروازه که با کاشیهای زیبا مزین شده بود بنا گردید، دروازه مذکور عبارتند از: دروازه های شمیران، دولت،یوسف آباد، دوشان تپه ، دولاب، باغ شاه، قزوین، گمرک، حضرت عبدالعظیم،غار وخانی آباد.[20]

در دوران قاجار علی رغم اینکه اکثر بناهای مذهبی و مدارس ومنازل واماکن عمومی با الهام از شیوه های معماری غربی و با معماری معمولی تر وعناصر تزئین ونماسازی غیرایرانی ساخته می شد اما امروزه غالب این آثار جزء میراث های فرهنگی کشور محسوب شده و از جذابیت و زیبایی خاص خود برخوردار هستند.

در ساختمانهای غیرمذهبی دوران قاجار تزئینات مختلف کاشی خصوصا نقاشی های هفت رنگی و مینایی با نقوش مینیاتور ونقوش انسانی وحیوانی وگیاهی و اغلب با طرحهای تزئینی غربی و رومی ویونانی اجرا می شد. در نقاشی های دیواری و رنگ آمیز کاشی ها از رنگهای جدید و تند مانند قرمز به وفور استفاده شد.

در ابنیه مذهبی دوران قاجار به تزئینات وکاشیکاری توجه زیادی شدو چندین گنبد طلایی نیز در شهرهای مختلف بر روی مساجد ومدارس بنا شده است[21].

موقعیت مکانی امامزاده زید:

امامزاده زید در محله قدیمی بازار تهران واقع شده است. بازار زید در شمال، بازار بزازها در جنوب، بازار مسجد زید در شرق و بازار کفاشها در مغرب آن قرار دارد.(نقشه شماره1)

تهرانی از زمانی که دارای برج بارو شد یعنی از زمان سلطنت شاه طهماسب دارای چهار محله اصلی به نامهای عودلاجان،سنگلج، بازار وچال میدان بوده است که هر یک از این محله ها نیز با گذشت زمان،دارای محله هایی کوچکتر شده اند.

محله بازار، که امامزاده زید در آن واقع شده است،در جنوب تهران قدیم قرار داشت و از شمال به ارگ سلطنتی تهران، از مشرق به محله چال میدان، از شمال شرقی به محله عودلاجان، از مغرب به محله سنگلج و از جنوب به حصار شهر محدود می گردید[22].

به عبارت دیگر محله مذکور در سه راه مسجد شاه ،انتهای خیابان ناصریه(ناصرخسرو) وامتداد خیابان جبه خانه یعنی خیابان بوذر جمهوری تا انتهای بازار بزرگ-بازار بزازها-و بازار چهل تن،قرار داشت.

در واقع محله بازار در مرکز هسته اصلی تهران باستان قرار داشته ومحله عودلاجان از سوی شرق، سنگلج از سوی غرب وگوشه ای از محله چال میدان در شمال سیداسماعیل به آن راه داشته اند. بعدها قسمتهایی از شمال وجنوب بازار توسعه یافت وهسته اصلی تهران قدیم را تشکیل داده است[23].

بازار تهران به خاطر نقش اقتصادی خود از اهمیت فراوان برخوردار بوده و از محله های آباد شهر محسوب می شده است. کاروانهای تجاری که به تهران می آمدند،یکسره راه این محله را در پیش می گرفتند وکالاهای خود را در کاروانسراهای آن تخلیه می کردند تا از آنجا روانه انبارها وحجره ها ودکانها شود.

در دوره ناصرالدین شاه به سبب برقراری ارتباط تجاری با کشورهای اروپایی نقش بازار حساس شده ولاجرم متناسب با نیاز، این محله توسعه یافته وکاروانسراها،انبارها ،راسته ها،تیمها ،تیمچه ها،خانها، دالانها و دکانهای گوناگونی در آن احداث گردیده است. براساس نقشه کرشیش ترکیب محله بازار در سال 1275 هـ.ق دوره ناصری به شرح زیر بوده است[24]:

-مطابق نقشه کرشیش محله بازار از دو محله خلجها و محله پای چنار تشکیل می شده است.

- در نقشه کرشیش از کوچه ها و گذرهای متعدد این محله نام چهارگذر وپنج کوچه به نامهای گذر زنبورکخانه، گذر لوطی صالح، گذر حمام چال، گذرعباس آباد،کوچه ارامنه، کوچه غریبان، کوچه اسماعیل خان،کوچه ملک آباد وکوچه هادی خان، مشخص شده است.

- در نقشه کرشیش از مجموع کاروانسراهای بازار فقط 26 کاروانسرا از جنوب به شمال به نامهای کاروانسرای عالم شکن، کاروانسرای گلشن، کاروانسرای گردن کج و… ذکر شده است[25].

- در نقشه کرشیش دو تیمچه زرگرما و حاجی آباد در محله بازار مشخص شده است.

- در نقشه کرشیش از مجموع مساجد متعدد بازار فقط چهار مسجد ذکر شده است. این مساجد عبارتنداز: مسجد شاه، مسجد جامع،مسجد سیدعزیزالله، مسجدشیخ عبدالحسین.

- از مدارس علمیه بازار نیز فقط چهارمدرسه مشخص شده است. مدارس مذکور عبارتند از :مدرسه دارالشفاء، مدرسه صدر، مدرسه محسنیه ومدرسه شیخ عبدالحسین

پژوهشی پیرامون امامزاده های زید و یحییعلیهمااسلامهنرومعماری دوران قاجارسلسله نسبت امامزاده زید

پروژه پایانی برنامه ریزی تولید اجرای سیستم تولیدی بهنگام JIT

ولید بهنگام( JUSTINTIME JIT ) امروزه بعنوان یک تکنیک جدید برنامه ریزی تولید و نیز نگرش فلسفی مدیریت بطور گسترده ای با استقبال شرکت ها مواجه شده است بطور کلی JIT نوعی فلسفه تولیدی است یا یک هدف بسیار ساده یعنی اقلام مورد نیاز را با کیفیت مورد نیاز، به مقدار مورد نیاز و دقیقا در زمان مورد نیاز تولید کنید تقسیم بندی های انجام شده در ادبیات موضوع

دسته بندی	اقتصاد
فرمت فایل	doc
حجم فایل	1798 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	159

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 8044

تمام فایل ها

دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک دانشکده فنی و مهندسی گروه صنایع پروژه تحقیقاتی جهت اخذ درجه کارشناسی رشته مهندسی صنایع موضوع : برنامه ریزی تولید ( اجرای سیستم تولید به هنگام JIT ) استاد راهنما: جناب آقای مهندس خلیلی تهیه و تنظیم : مصطفی سعیدی تقدیر و تشکر : بدین وسیله از راهنمایی های استاد گرانقدر جناب آقای مهندس خلیلی تقدیر و تشکر به عمل می آورم. و همچنین از کلیه کارکنان و پرسنل تولیدی شرکت ریخته گر و آهنگر فن آور ( رافکو) که در گرداوری این پروژه کمال همکاری وهمیاری رابا اینجانب داشتند کمال تشکر را دارم. تقدیم به تمام کسانی که آموخته ها را در"دنیای واقعی" به "عمل" تبدیل می نمایند . فهرست : بخش اول اهداف و رویکرد های سیستم تولید بموقع JIT 1 1-1 مقدمه 2 2-1 رویکردها و نگرش ها به JIT 3 3-1 اهداف رویکرد JIT 5 1-3-1 ضایعات صفر 5 2-3-1 موجودی صفر 7 3-3-1 زمان Set up یا آماده سازی صفر 7 4-3-1 زمان پیشبرد صفر 10 5-3-1 جابجایی صفر 12 4-1 عناصر کلیدی رویکرد JIT 13 1-4-1 تطابق طرح محصول با تقاضای بازار 14 2-4-1 تعریف خانواده های محصول و تولید جریان مبنا 15 3-4-1 رابطه با تامین کنندگان در محیط JIT 20 بخش دوم اشنایی باسیستم مورد مطالعه ( شرکت ریخته گر و اهنگر فن اور(رافکو) ( وضع موجود ) 23 1-2 مقدمه 24 2-2 معرفی شرکت 24 3-2 واحد های اصلی شرکت(چارت سازمانی) 24 4-2 برنامه اصلی تولید MPS (موجود شرکت) 26 5-2 خط تولید فعلی شرکت 29 6-2 سیستم برنامه ریزی تولید فعلی شرکت 43 بخش سوم تکنیک های طراحی سیستم تولیدی JIT 52 1-3 مقدمه 53 2-3 تکنیک های طراحی سیستم تولیدی JIT 53 1-2-3 تکنیک های برنامه ریزی تولید 55 الف -1-2-3 تطابق ماهانه 56 ب -1-2-3 تطابق روزانه 61 2-2-3 تکنیک های ساده سازی فرآیند ساخت و کاهش زمان های پیشبرد 63 الف-2-2-3 کاهش زمان صف 67 ب-2-2-3 بچ یا دسته های کوچک تولیدی و انتقالی 68 3-2-3 تعادل خط 71 4-2-3 کنترل خودکار سطح تولید 73 5-2-3 استانداردهای عملیاتی 74 6-2-3 همکاری دو جانبه 78 7-2-3 کاهش زمان حمل و نقل 78 8-2-3 کاهش زمان آماده سازی(Set up) 9-2-3 رویکرد JIT به زمان انجام فرآیند 79 10-2-3 استفاده از منابع تولیدی 84 الف-10-2-3 نیروی کار انعطاف پذیر 85 ب -10-2-3 تجهیزات انعطاف پذیر 85 11-2-3 طراحی محصول برای سادگی در ساخت و مونتاژ 86 بخش چهارم طراحی سیستم کانبان شرکت مورد(شرکت رافکو) 88 1-4 مقدمه 89 2-4 سیستم کانبان 89 3-4 سیستم های کششی وفشاری مدیریت تولید 90 5-4 انواع کارت های کانبان 95 1-5-4 کانبان برداشت 96 2-5-4 کانبان تولید 96 6-4 جریان کارت های کانبان 101 7-4 جریان کارت های کانبان در خط تولید(شرکت مورد مطالعه) 106 8-4 جریان کارت ها ی کانبان در یک ایستگاه کاری 112 9-4 عملکرد کانبان 119 10-4 ارتباط با فروشندگان توسط سیستم کانبان 122 11-4 کانبان به عنوان یک تکنیک بهبود کیفیت 123 بخش پنجم خرید وتحویل بهنگام 124 1-5 خرید به هنگام 125 2-5 تفاوت بین خرید سنتی و به هنگام 125 3-5 انتخاب عرضه کننده 131 1-3-5 منافع مشتری 131 2-3-5 منافع عرضه کننده 132 4-5 معیار و انتخاب عرضه کنندگان 134 5-5 تحویل به هنگام 142 1-5-5 بهبود تحویل به مشتری از طریق تعریف و حل مشکل 143 2-5-5 بهبود تحویل به مشتری با پیش بینی و برنامه ریزی نیازمندی های توزیع 148 6 منابع 151 چکیده : تولید بهنگام( JUST-IN-TIME : JIT ) امروزه بعنوان یک تکنیک جدید برنامه ریزی تولید و نیز نگرش فلسفی مدیریت بطور گسترده ای با استقبال شرکت ها مواجه شده است. بطور کلی JIT نوعی فلسفه تولیدی است یا یک هدف بسیار ساده یعنی:" اقلام مورد نیاز را با کیفیت مورد نیاز، به مقدار مورد نیاز و دقیقا در زمان مورد نیاز" تولید کنید. تقسیم بندی های انجام شده در ادبیات موضوع JIT دامنه گسترده‌ای در برمی‌گیرد از جمله :JIT بعنوان یک استراتژی ،JIT بعنوان مدیریت کنترل موجودی ، مجموعه‌های خرید JIT و مدیریت تولید JIT استقرار JIT و ارتباط JIT و منابع انسانی و … که همگی بعنوان مجموعه‌ای از فنون مرتبط با JIT بررسی می‌شود. انچه که در این مقاله بدان پرداخته شده رویکرد JIT به سیستم های تولیدی و مقوله برنامه ریزی توید است . در این تحقیق ضمن بررسی سیستم تولیدی JIT و نظامهای مرتبط با ان به بررسی اهداف تولید بموقع JITوتکنیک های طراحی سیستم تولیدی JIT به صورت عملی پرداخته شده است. در بخش سوم به مطالعه وضعیت موجود سیستم تولیدی یک کارخانه مورد مطالعه " شرکت ریخته گر و آهنگر فن آور ( رافکو )" پرداخته و سپس در بخش چهارم به تطبیق سیستم تولید بهنگام JIT با سیستم تولید شرکت پرداخته شده بطوریکه تکنیک های طراحی سیستم JITبرای خط تولید شرکت بصورت عملی تشریح شده است . حاصل کار اینکه در هر مورد با دادن راهنمائی ها و مشاوره به مدیریت شرکت به اجرای سیستم JIT طراحی شده اقدام گردید. در بخش چهارم نیز با طراحی سیستم کارت های کانبان( واضح ترین صورت پیاده سازی سیستم JIT) برای خط تولید شرکت مورد مطالعه اقدام به تشریح کارکرد سیستم کانبان طبق خط تولید فوق گردیده است. در بخش پنجم نیز مطالبی در مورد خرید و تحویل بهنگام که امور پشتیبانی سیستم تولید بهنگام هستند به اختصار اورده شده است بخش اول : اهداف و رویکرد های سیستم تولید بموقع JIT

1-1 مقدمه:

با موفقیت کارخانجات ژاپنی در بازارهای جهانی توجه بسیاری از شرکت های غربی به این موفقیت ها معطوف شد. بسیاری معتقدند که سنگ بنای موفقیت ژاپنی ها در تولید JIT(تولید بموقع) است.

بطور کلی JIT نوعی فلسفه تولیدی است یا یک هدف بسیار ساده یعنی:" اقلام مورد نیاز را با کیفیت مورد نیاز، به مقدار مورد نیاز و دقیقا در زمان مورد نیاز" تولید کنید.

سیستم JIT ابتدا در اوایل دهه 1960 توسط تائیچی اونو در شرکت تویوتا Toyota به عنوان ابزاری برای برآورده ساختن خواسته های مشتری با حداقل تاخیر معرفی و به کار گرفته شد. به همین دلیل تائیچی اونو اغلب به عنوان پدر نظام تولید بهنگام نامیده می شود. این نظام در طول بحران نفتی سال 1973 مورد حسایت وسیعی قرار گرفت و سپس از آن توسط بسیاری از سازمانهای دیگر انتخاب گردید.

این روش بر روی افراد، کارخانجات و سیستم ها متمرکز بود. JIT در آغاز به عنوان روشی برای کاهش سطوح موجودی انبارهای ژاپنی مطرح بود امروزه JIT به یک فلسفه مدیریتی شامل مجموعه ای از علوم و در اختیار گرفتن یک سری از اصول و تکنیک های تولید گسترش یافته است.

تولید بهنگام در صورتیکه به شکل مناسب در یک سازمان بکار گرفته شود ظرفیت تقویت مزیت رقابتی سازمان را در بازار به شکل اساسی با کاهش اتلاف ها و بهبود کیفیت محصول و بهره وری تولید دارا خواهد بود.

در ژاپن زمینه های فرهنگی قوی درارتباط با ظهور JIT وجود دارد. توسعه JIT در کارخانجات تولید تویوتا متاثر از همین فرهنگ قوی بوده است. اخلاق کار ژاپنی یکی از این عوامل است. اخلاق سخت کوشی در مدت کوتاهی پس از پایان جنگ جهانی دوم ظهور نمود و به عنوان یک قسمت مکمل در موفقیت اقتصاد ژاپنی ها دیده شد.

2-1 رویکردها و نگرش ها به JIT:

JIT را می توان از سه نظر متفاوت مشاهده کرد:

ü دیدگاه نخست سیستم کنترل کف کارگاه در JIT بوده و به واسطه استفاده از کارت های کابنان نمایان ترین جلوه از رویکرد JIT را دارا می باشد.

تکنیک کابنان، شروع به تولید و جریان مواد را با هدف تولید مقدار صحیحی از اقلام(و قطعات، زیر مونتاژها یا قطعات خریدنی دقیقا در محل صحیح و دقیقا در زمان صحیح کنترل می نماید.

ü دیدگاه دوم ایجاد زمینه مناسب برای بکارگیری کابنان بوده که مجموعه ای از تکنیک در زمینه محصول و فرآیندهای تولیدی است. ایجاد این زمینه، امکان پیاده سازی سیستم کابنان را تضمین می نماید.

این مجموعه تکنیک ها شامل طراحی سیستم تولیدی، تمرکز بر روی موارد مرتبط با بازاریابی، فروش، طراحی محصول، مهندسی فرآیند، مهندسی کیفیت، چیدمان کارخانه، و مدیریت تولید بوده، تا اجرای JIT را تسهیل نماید.

ü سومین و مهمترین دیدگاه یا سطح، فلسفه تولیدی JIT می باشد که پایه و مبنای طراحی، آماده سازی و اجرای سیستم تولیدی JIT مجموعه ای از استراتژهایی اساسی تولیدی می باشد که هنگامی که بکار بسته می شوند پایه سیستم JIT را شکل داده و بکارگیری سیستم کابنان را تسهیل می نمایند.

شکل 2-1رویکرد های مختلف JITوپیشتیبانی انها از یکدیگر نشان داده شده است:

شکل2-1

3-1 اهداف رویکرد JIT :

رویکرد JIT در بردارنده تعهد مداوم در دستیابی به کمال در کلیه مراحل طراحی و عملیاتی سیستم های تولیدی است.

JIT می کوشد تا سیستم تولیدی بگونه ای فعالیت کند که محصولا 100% سالم و کاملا اثر بخش تولید کند.

همانطور که قبلا هم آمد بهترین تعریف برای سیستم JIT همان تولید اقلام مورد نیاز، با کیفیت مورد نیاز و دقیقا در زمان مورد نیاز است

برای بررسی دقیقتر موضوع می توان گفت که اهداف رویکرد JIT بصورت زیر است:

1- ضایعات صفر

2- زمان Setup یا آماده سازی صفر

3- موجودی صفر

4- حمل و نقل و جابه جایی صفر

5- از کارافتادگی صفر

6- زمان پیشبرد صفر

7- اندازه انباشته یک

مجموعه اهداف بالا از نظر بسیاری از مهندسین تولید و صنایع که تحت رویکرد سنتی غربی در مورد طراحی و عملیات سیستم های تولید آموزش دیده اند اگر دست یافتنی نباشد. حداقل بسیار بلند پروازانه است.

همچنین از نظر رویکرد سنتی مدیریت سیستم های تولید در نظر گرفتن اهداف بالا بصورت همزمان و توام غیر معمول است بطوریکه سنتی تولید به تولید جزء نگربوده و هر یک از مسائل تولید را بطور مجزا مورد بررسی قرار می دهد.

رویکرد JIT حداقل در محدوده اهدافی که برای خود تعیین کرده کل نگر Generalist می باشد.

1-3-1 ضایعات صفر :

در مدیریت سنتی هدف ضایعات صفر خط تولید بندرت در نظر گرفته می شود. در حقیقت تنها مواردی که به کارکنان بخش کیفیت آموزش داده می شد LTPD( درصد قابل قبول معیوبی انباشته) و AQL ها(سطوح کیفیت قابل قبول) بود.

کنترل کیفیت نیز بر همین ایده طراحی می شد. پیش فرض اساسی این سیستم با در این مطلب است که تولید سطح مشخصی از محصول معیوب اجتناب ناپذیر بوده و به همین علت کلیه تلاش ها باید در راستای دستیابی به این سطح قابل قبول از تطابق با مشخصات و انتظارات مشتری متمرکز گردد.

این باور با رویکرد JIT در تناقض می باشد. به این ترتیب رویکرد JIT نگرشی را به همراه دارد که در پی دستیابی به کمال در کلیه مراحل فرآیند تولید است

2-3-1 موجودی صفر :

در تفکرهای سنتی تولید موجودی را به دو دسته کلی موجودی های در جریان ساخت(Work In process) WIP و موجودی محصول نهایی انبار شده تقسیم می کردند.

شکل 2-3-1

در مورد موجودی محصول نهایی در بسیاری از شرایط به به عنوان محافظی در مقابل عرضه کنندگان غیرقابل اطمینان نگریسته می شود.

در رویکرد سنتی فرض بر اینست که تامین کنندگان خارجی(خارج از کارخانه) غیرقابل اطمینان بوده و ممکن است مواد یا قطعات مورد نظر را بموقع تحویل ندهند. بنابراین سرپرستان کارگاههای تولیدی در مقابل این عدم قطعیت ها و نیز بخش های بازاریابی و فروش برای مقابله با سفارشات غیرمنتظره مشتریان همواره باید موجودی محافظی را به عنوان تضمین عملکرد مناسب خود نگهداری نمایند.

در قسمت طراحی سیستم JIT برای شرکت مورد مطالعه(فصل بعدی) بطور کامل و دقیق به بحث درباره اصول مدیریت کنترل موجودی در نظام بهنگام و روش مدون اجرایی نظام بهنگام در محیط EOQ پرداخته شده است.

در هر حال تمرکز کارایی تولید بخصوص وقتی کارایی برحسب بکارگیری ماشین آلات و تجهیزات در کارگاه های تولیدی محاسبه می شود سرپرستان و مدیران کارگاه ها را وا می دارد تا تجهیزات و ماشین آلات و مرکز کاری را بطور مداوم مشغول نگه داشته و به تولید اقلامی بپردازند که سفارشی برای آنها وجود نداشته و ممکن اتست در آینده سفارش داده شوند.

نتیجه چنین بینشی که بدنیال پوشش هزینه های سربار است انباشت موجودی در حدی فرآتر از مقدار می باشد گاهی اوقات ممکن است فشارهایی از جانب مدیریت ارشد برای کاهش سطح موجودی در کارخانه اعمال گردد، اما این فشارها تحت الشعاع جریان حاکم در زمینه افزایش بهره وری و کارائی تولید قرار گرفته و بدین ترتیب مجددا در دام بهره برداری از تجهیزات می افتیم.

حسابداران به موجودی به عنوان نوعی دارایی که باید در تراز نامه ثبت شود می نگرند.

مدیران ارشد طبعا مایل به انباشت مقدار زیادی موجودی نیستند ولیکن وقتی آنها احساس می کنند که باید میان کارخانه ای با بهره برداری و سطح موجودی پائین و کارخانه ای با بهره برداری و سطح موجودی بالا یکی را انتخاب کنند نسبت به انتخاب دومی تمایل بیشتری دارند.

تمامی این باورها با نگرش JIT که موجودی را بلا( (Evil دانسته و آن را نشانه ای از فقر و ناهماهنگی و اجرای ضعیف سیستم تولید می داند در تضاد می باشند.

3-3-1 زمان Set up یا آماده سازی صفر :

زمان آماده سازی صفر و اندازه انباشته یا بچ تولیدی یک واحدی در ارتباط با هم معنا می دهند یعنی اگر توانستیم آماده سازی را به صفر برسانیم آنگاه هیچ توجیهی برای استفاده از انباشته های بزرگ نداریم و بهتر است بچ های تولیدی را یکی یکی انتخاب کنیم.

طبق تفکر سنتی مدیریت به رویکرد اندازه سفارش اقتصادی و یا اندازه انباشته اقتصادی کسینه ساختن کل هزینه موجودی با استفاده از ایجاد تعادل میان هزینه نگهداری موجودی و هزینه آماده سازی بود.

انباشته های بسیار بزرگ پائین می شوند اما تعداد دفعات آماده سازی بالایی را در پی خواهند داشت. حال اگر زمان و هزینه های آماده سازی صفر باشند آنگاه اندازه انباشته ای برابر با یک واحد اقتصادی خواهد بود.

مزایای ناشی از بکارگیری اندازه یک واحدی از دیدگاه موجودی و نیز عملکرد کلی تولید چشمگیر است.

4-3-1 زمان پیشبرد صفر :

زمان پیشبرد ساخت عبارتست از کل زمان مورد نیاز پیش بردن عملیات ساخت یک قلم.

این زمان در برگیرنده زمان آماده سازی زمان صف زمان آماده سازی ماشین، زمان انجام عملیات زمان جابجایی زمان بازرسی و قرار دادن در محل مورد نظر می باشد.

زمان پیشبرد خرید عبارتست از کل زمان مورد نیاز برای بدست آوردن قلم خریداری شده این زمان شامل زمان خرید، زمان حمل و نقل، دریافت و بازرسی و قرار دادن قطعه در محل مورد نظر می باشد.

زمانهای پیشبرد باید هم برای اقلام خریدنی از طریق مذاکرات میان مامورین خرید کارخانه با تامین کنندگان مشخص می شود.

از سوی دیگر زمان های پیشبرد برای اقلام ساختنی براساس تجارب گذشته و با در نظر گرفتن عناصر مختلف تشکیل دهنده زمان پیشبرد مشخص می شود انباشته های کوچک منتهی به زمان های پیشبرد بسیار کوتاه شده و در نتیجه انعطاف پذیری سیستم تولیدی را افزایش می دهند.

ü معمولا اینطور گفته می شود که طول افق برنامه ریزی باید حداقل برابر بزرگترین زمان پیشبرد تجمعی محصول باشد.

پس زمانهای پیشبرد بلند سیستم تولیدی را وادار می کند تا بر پیش بینی اتکا کرده و محصول را قبل از سفارش مشتری و بعضا برخلاف نظر او تولید نماید.

اندازه انباشته های کوچک وقتی که با زمان پیشبرد کوتاه تلفیق می شوند. سیستم تولیدی را قادر می سازند تا به یک برنامه تولید خاص در افق بلند مدت محدود نبوده و قابلیت تطابق بانواسانات تقاضای بازار در کوتاه مدت را داشته باشد.

برای دستیابی به زمان پیشبرد صفر باید همه عوامل از جمله محصولات سیستم تولیدی و فرآیندهای تولیدی بگونه ای طراحی گردند که پاسخگویی سریع به سفارشات را تسهیل نمایند.

رویکردهای سنتی طراحی محصول و فرآیند را جدا از هم در نظر می گرفتند. در حالی که فلسفه JIT رویکردی کل نگر را اتخاذ کرده و بر وابستگی متقابل این فعالیت ها تاکید می نماید.

5-3-1 جابجایی صفر

در اکثر موارد عملیات ساخت و مونتاژ دارای تعداد زیادی فعالیت های فاقد ارزش افزوده هستند مثلا در عملیات مونتاژ، عملیاتی مانند تغذیه خط و جابه جایی قطعه فاقد ارزش می باشند.

اگر قطعات و زیر مونتاژها بتوانند طوری طراحی شوند که تغذیه آنها کمیته گردیده و اگر سیستم های تولیدی طوری طراحی شوند که جابه جایی ها به حداقل برسند، کاهش قابل ملاحظه ای در مسائل و مشکلات مرتبط با مونتاژ و زمان آن حاصل خواهد شد.

بطور کلی چیدمان مبتنی بر محصول نسبت به چیدمان مبتنی بر فرآیند ارجحیت دارد یک علت این امر مدل های ساده تر جریان مواد در کارخانه در چیدمان محصولی است که کاهی قابل ملاحظه ای در حجم برنامه ریزی و جابجایی مواد دارد.

4-1 عناصر کلیدی رویکرد JIT :

عناصر کلیدی که برای طراحی محصول و سیستم تولیدی در فلسفه JIT مطرح می باشد به شرح زیر است:

v تطبیق طراحی محصول با تقاضای بازار،

v تعریف خانواده های محصول و تولید جریان مبنا،

v رابطه با تولید کنندگان

این سه عنصر را می توان به عنوان بخشی از رویکرد فراگیری دانست که کارخانه را در داخل محیطی مانند شکل 4-1 بعد در نظر می گیرد.

شکل 4-1

بخش ابتدایی شامل کارخانه و ارتباط آن با مشتریانش در بازار و بخش انتهایی شامل رابطه کارخانه با تامین کنندگان می باشد.

حال به شرح هر یک ازاین عناصر کلیدی می پردازیم:

1-4-1 تطابق طرح محصول با تقاضای بازار :

امروزه حتی با وجود فن ‌آوری های نوین و متنوع تولیدی شرکت ها توانایی هایی فراهم نمودن محصولاتی کاملا سفارشی با قیمت اقتصادی و متناسب با بازار را ندارند.

آنچه که صنایع نیازمند آن هستند درک خواسته های بازار و تا حدی هدایت آن بسمتی است که آنها را قادر به پاسخگویی موثر به بازار سازد این امر در بر دارنده طراحی دامنه ای از محصولات مورد تقاضای بازار است که شامل تنوع قابل قبولی از انتظارات مشتریان باشد.

این محصولات باید به نحوی طراحی گردند که قابل تولید و تحویل به بازار بوده مشتریان توانایی پرداخت قیمت آنها را داشته باشند. به منظور دستیابی به این هدف لازم است طراحی محصولات به صورت مدولار صورت گیرد

. طراحی مدولار محصول از طریق انتخاب سطح معقولی از تنوع محصول و تلاش برای دستیابی به بیشترین مقدار قطعات و زیر مونتاژهای مشترک در دامنه مورد نظر حاصل می گردد.

انتخاب دامنه معقولی از تنوع محصول باعث کاهش هزینه های تولید از طریق آماده سازی کمتر، موجودی کمتر، طراحی کمتر قطعات و غیره می گردد.

این رویکرد مشابه مفهوم کارخانه متمرکز است.

2-4-1 تعریف خانواده های محصول و تولید جریان مبنا :

یک شیوه مرسوم برای تعریف خانواده محصول و تولید جریان مبنا رویکرد تکنولوژی گروهی GT است.

در تکنولوژی گروهی قطعات براساس شباهت در برخی ویژگیها مانند شکل نوع پرداخت مواد، تلرانس ها و فرآیندهای تولیدی مورد نیاز در خانواده ها گروه بندی می شوند.

تکنولوژی گروهی خانواده های قطعات را براساس ویژگیها طراحی یا ساخت قطعات و گاهی اوقات هر دو ویژگی شکل می دهد.

استفاده از GT به منظور تعریف خانواده قطعات در JIT به دلایلی چند هائز اهمیت است.

اولا تکنولوژی گروهی به منظور مساعدت در فرآیند طراحی و کاهش تنوع دوباره کاری های غیرضرور در طراحی محصول بکار گرفته می شود.

ثانیا تکنولوژی بمنظور تعریف خانواده های محصولات و قطعاتی که قابل تولید در سلول های تولیدی مشخص می باشند بکار می رود.

اثر این سلول های تولیدی تغییر جهت سیستم های تولیدی از چیدمان مبتنی بر فرآیند به سمت چیدمان مبتنی بر محصول یا جریان است. تکنولوژی گروهی به تولید سلولی منتهی می گردد که زمان های پیشبرد کوتاه تر، موجودی های کالای ساخته شده و در جریان ساخت کمتر، برنامه ریزی و کنترل تولید ساده تر و رضایت شغلی بیشتر را نوید می دهد.

ایده تکنولوژی گروهی هر چند در ابتدا در ژاپن شکل نگرفت ولیکن فلسفه آن توسط ژاپنی ها اتخاذ گردیده و در رویکرد JIT بکار گرفته شد.

یکی از آثار بالقوه ایجاد سلول های تولیدی ایجاد الگوهای ساده تر جریان مواد در کارخانه است.

بدین ترتیب مسئولیت یا با اصطلاح مالکیت یک قطعه یا خانواده ای از قطعات را به یک گروه از کارکنان و سرپرست آنها واگذار می کند.

این اثرات با در نظر گرفتن تفاوت های میان چیدمان سنتی و عملیاتی کارخانه(فرایند مبنا) و چیدمان تکنولوژی گروهی(محصول- مبنا) به خوبی قابل درک می باشد. در چیدمان عملیاتی یا فرآیندی ماشین ها برحسب عملیات کاری در کروه ها سازماندهی می شوند.

سرکارگر هر بخش مسئول عملیات یا گروهی از عملیات می باشد. کارکنان تولیدی و سرپرستان آنها مسئول عملیاتی می باشند که بخش انها روی قطعه انجام داده و مسئولیتی در قبال کل قطعه یا محصول مونتاژ شده ندارند.

با توجه به تنوع قطعات در سیستم های تولید بسته ای مسیری را که دسته ها در میان بخش های مختلف طی می کنند بسیار متفاوت بوده و در نتیجه سیستم جریان مواد بسیار پیچیده می گردد.

چیدمان محصول مبنا یا GT همانطور که در شکل 2-4- 1 بسیار ساده تر از چیدمان فرآیندی است.

چیدمان کارگاهی یا فرایندی

شکل 2-4- 1

چیدمان سلولی یا تکنولوژی گروهی GT شکل 2-2-4- 1

در حقیقت این سادگی خطوط تولیدی مشخصه ای از سیستم JIT بوده که سادگی را جایگزین پیچیدگی کرده است.

در سیستم های تولید دسته ای مسیری که دسته ها در میان بخش های مختلف طی می کنند بسیار متفاوت بوده و در نتیجه سیستم جریان مواد و توالی عملیات مختلف بسیار پیچیده است.

در چنین سیستم های پیچیده ای تعیین اینکه در هر لحظه از زمان چه فرایندی روی هر دسته انجام می گیرد کار ساده ای نیست.

3-4-1 رابطه با تامین کنندگان در محیط JIT :

JIT محدود به فضای محدود کارخانه تولیدی نبوده بلکه از سویی در برگیرنده مشتریان و از سوی دیگر شرکت های فروشنده است که مواد اولیه و قطعات خریدنی کارخانه را تامین می کنند.

پروژه پایانی برنامه ریزی تولید اجرای سیستم تولیدی بهنگام JITتفاوت بین خرید سنتی و به هنگامکانبان برداشت

پروژه شناسائی و کاهش آب بحساب نیامده در شبکه های آبرسانی شهری ( جهت اخذ کارشناسی ار

شناسایــــی پرت آب در شبکه های آب رسانی شهری بصورت های فیزیکی و غیر فیزیکی که از مخازن ذخیره و لوله های اصلی شبکه توزیع آب شهری و نیز شبکه های فــرعی و انشعابات مشترکین که ممکن است بصورت نشت آب و یا ترکیدگی لوله های اصلی و فرعی شبکه و انشعابات و شیرهای شبکه به خارج از ســــیستم توزیع آب منتقل شود و حجم عظیمی از آب سالم و بهداشتی هدر میرود که با

دسته بندی	زمین شناسی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	74 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	103

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 8044

تمام فایل ها

فهرست مطالب صفحه

هدف

مقدمه 1

بخش اول

شناسایی عوامل ایجاد تلفات آب در شبکه های آبرسانی

جمع آوری اطلاعات از طریق اکیپ قرائت کنتور 3

دستورالعمل کنترل اماکن 4

دلایل نیاز به انجام کنترل و ممیزی اماکن 6

اهداف ،کاربردها وقابلیتهای کنترل اماکن 7

کلیات اجرای طرح 9

فعالیتهای کنترل اماکن 10

تهیه روش کنترل اماکن 15

کدگذاری 17

تهیه فرمهای جمع آوری اطلاعات 21

بخش دوم روشهای کاهش تلفات غیر فیزیکی

دستورالعمل نصب صحیح انشعابات 24

ارزیابی روشهای برخورد با متخلفین 34

بخش سوم

روشهای کاهش پرت فیزیکی

بررسی وضعیت بهره برداری از مخازن 40

تهیه کاربرگ بهره برداری از مخازن 41

حوضچه های شیرآلات 44

شیرآلات و اتصالات و نحوه نگهداری و تعمیرآنها 45

بخش چهارم

مدلسازی شبکه توزیع آب

تعیین نقاط نصب فشارسنج و انجام عملیات فشارسنجی 52

بررسی و مطالعه نقشه های سیستم توزیع آب 54

تهیه نقشه نقاط نصب فشارسنج 60

تعاریف و اصطلاحات رایج در مدلسازی 62

شبیه سازی سیستم توزیع 65

هدف از مدلسازی و کاربردهای آن 67

محدودیت های مدلسازی 70

تهیه و تکمیل اطلاعات سیستم توزیع آب 72

تهیه مدل هیدرولیکی سیستم توزیع آب 76

جمع آوری و سازماندهی اطلاعات 79

تهیه مدل اولیه 87

کد گذاری عوارض 89

چکیده مطالب و ارائه راهکار 96

منابع ومئاخذ 98

هدف :

شناسایــــی پرت آب در شبکه های آب رسانی شهری بصورت های فیزیکی و غیر فیزیکی که از مخازن ذخیره و لوله های اصلی شبکه توزیع آب شهری و نیز شبکه های فــرعی و انشعابات مشترکین که ممکن است بصورت نشت آب و یا ترکیدگی لوله های اصلی و فرعی شبکه و انشعابات و شیرهای شبکه به خارج از ســــیستم توزیع آب منتقل شود و حجم عظیمی از آب سالم و بهداشتی هدر میرود که با مشکلات فراوانی تولیـــــــد و در بعضی از شهرها تصفیه می شود و هزینه های هنگفتی را شرکتــهای آب و فاضلاب بابت آن خرج می نمایند و در کشور ما علاوه بر آنکه از نظر اقتصادی هزینه های کلانی متوجه دولت در این زمینه می شود کشور ما دارای منابع محدود آب می باشــــــد و در بیشتر موارد 60-40 درصد آب تولید شده برای شرب شهری بصورت تلفات هدر میرود که رقم بسیار بالایی است .

بنابراین شناسایی راههای بروز تلفات آب و ارائـــــه راهکارهـــــای مقابله با آن شکلات زیادی را از پیش پای صنعت نوپای آب و فاضلاب کشور بر میدارد.

تعریف آب به حساب نیامده : (پرت شبکه یا تلفات شبکه)

تلفات آب در شبکه آبرسانی شهری به دو صورت مشهود است .

الف :تلفات فیزیکی آب.

ب : تلفات غیر فیزیکی .

تلفات فیزیکی:

آب بصورت نشت از مخازن ذخیره آب ،نشت ازلوله ها و شیر فلکه ها و تلفات آب ناسی از اتفاقات و شکستگی لوله های اصلی و فرعی و نیز انشعابات .

تلفات غیر فیزیکی آب :

عدم کارکرد صحیح کنتور های حجمی موجود دروروی و خروجی مخازن ذخیره آب که ممکن است مقدار حجمی را کمتر یا بیشتر از میزان واقعی نشان دهد

عدم کارکرد صحیح کنتور های مشترکین

کنتور های خراب ،کنتور های معکوس ،کنتور های دست کاری شده توسط مشترک یا افراد غیر مجاز دیگر

انشعابات غیر فنی و غیر اصولی

عدم وجود کد بندی و پلاک کوبی اماکن

خطای انسانی

بنابراین اتلاف آب در شبکه ها ممکن است به یکی از صورت های فیزیکی و غیر فیزیکی صورت گرفته باشد . برای کاهش میزان تلفات آب باید عوامل ایجاد تلفات در شبکه شناسایی شود و بعد از شناسایی راههای جلوگیری از ایجاد تلفات بررسی شود . [1]

بخش اول :

شناسایی عوامل ایجاد تلفات

شبکه های آب رسانی

شناسایی عوامل ایجاد تلفات آب (آب به حساب نیامده)

الف‌: شناسایی عوامل ایجاد تلفات غیر فیزیکی:

برای شناسایی عوامل ایجاد تلفات غیر فیزیکی به یکی از روشهای زیر استفاده میشود.

1)جمع آوری اطلاعات از طریق اکیپ قرائت کنتور .

2)انجام عملیات کنترل و ممیزی اماکن .

جمع آوری اطلاعات از طریق اکیپ قرائت کنترل : (روش اول )

با تغییر در فرم کامپیوتری قرائت کنتور می توان در هر دوره تمام یا بخشی ازاطلاعات مورد نیازاز وضعیت انشعابات در شبکه را به دست اورد و لیستی از انشعابات نامناسب را تهیه کرد .[10]

پس از تهیه لیست انشعابات نامناسب ، این لیست در اختیار اکیپ اجرائی قرار داده شده و به روشهایی که قبلا توضیح داده شده است اصلاح خواهد شد.

در مورد روش دوم ،نحوه کار بدین ترتیب بوده که با انجام فعالیت کنترل اماکن کلیه اماکن مورذد بازدید قرار گرفته و وضعیت انشعاب آنها قابل شناسایی می باشد. با استفاده از نتایج به دست آمده از عملیات کنترل اماکن لیست کلیه انشعابهای نامناسب به تفکیک در یک فرم تهیه شده، لیست مزبور در اختیار اکیپ اجرایی مربوطه قرار داده می شود .[1]

دستورالعمل کنترل اماکن :

در مطالعات کاهش آب به حساب نیامده، از جمله فعالیت های مثبت تعریف شده،فعالیت مربوط به کنترل و ممیزی اماکن سطح شهر است . این فعالیت به طور کلی به منظور بررسی و شناخت وضعیت موجود اماکن در ارتباط با بخش مشترکین و توزیع آب(شامل کلیه مشترکین و غیر مشترکین )، اگاهی از مسائل و کمبود های مرتبط با آن و همچنین بررسی و شناخت نواقص و ایراداتی که از این جهت به سیستم توزیع آب تحمیل می گردد،گردیده است .[1]

ازآنجایی که در انجام این فعالیت هزینه های قابل ملاحظه ای صرف میگردد،لذا ضروری است این هزینه ها منتج به نتایج مناسبی گردد و از لحاظ فنی و اقتصادی مقرون به صرفه باشد ، با توجه به این امر ،این فعالیت یک فعالیت مهندسی بوده که می بایست با در نظر گرفتن شرایط محلی و فنی اقتصادی با یک برنامه ریزی دقیق و سازمان دهی شده اقدام به انجام آن گردد .[10]

در این راستا بنا بر مطالب فوق ،در دستور العمل حاضر سعی گردیده کلیه جوانب امر مورد بررسی قرارگیرد و روش مناسب این فعالیت ارائه گردد ، به طورکلی در دستور العمل حاضرنحوه انجام این فعالیت از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و به عنوان راهنمایی جهت کنترل اماکن در شرکتهای آب و فاضلاب ارائه گردیده است

بطور کلی فعالیت های مورد نظر به شرح زیر است :[10]

- تهیه نقشه ها

- تهیه روش کنترل اماکن با توجه به شرایط محلی

- جذب ،سازماندهی و آموزش گروههای پیمایش محلی

- پیمایش محلی و برداشت اطلاعات

- مقایسه اطلاعات جمع آوری شده در حین عملیات پیمایش با اطلاعات پرونده ای مشترک به منظورتعیین تغییرات و مغایرتها

- تهیه برناممه کاربردی کنترل اماکن ( نرم افزار کنترل اماکن) به منظور ثبت ، بازیافت و اخذ گزارشات

- ورود اطلاعات جمع آوری شده به نرم افزار کنترل اماکن

- اخذ گزارشات و انجام پردازشهای لازم

(در مورد سه بند آخر میتوان به صورت دستی نیز لیستی از انشعابات مورد نظر تهیه کرد) .

در این خصوص، در دستورالعمل کنترل اماکن ابتدا دلایل نیاز به این فعالیت، اهداف انجام فعالیت کنترل اماکن ، کاربرد ها، و قابلیت های قابل حصول و کلیات اجرای طرح تشریح گردیده و متعاقب آن روش انجام ، نحوه جمع آوری ثبت ، بازیافت و پردازش اطلاعات تحت فعالیتهای فوق الاشاره مورد بحث قرار گرفته است.[10]

1- کلیات

1-1- دلایل نیاز به انجام کنترل و ممیزی اماکن

از جمله دلایل نیاز بهانجام چنین فعالیتی در مطالعات کاهش آب به حساب نیامده ، موارد زیر قابل اشاره است .

- شرکتهای در گیر در امر خدمات رسانی آب و فاضلاب با توجه به روند توسعه شاهد تولید اطلاعات بسیاری از جمله اطلاعات مربوط به مشترکین بوده که اغلب به دلیل عدم وجود یک روند و نظام سازمان یافته ، بسیاری از این اطلاعات تولید شده در زمان کوتاهی بدون هیچ گونه شناختی حذف یا از دقت آنها کاسته شده است بدین لحاظ علیرغم اهمیت خاص و با ارزش که این اطلاعات دارا می باشند ، اغلب نقش مؤثری در برنامه ریزی ها ایفا نمی نمایند . همچنین در روند کنونی در طول زمان کوتاهی اطلات کارایی لازم خود را از دست داده و بازیافت آنها نیز نیازمند صرف هزینه در زمان زیادی است .در این بین با توجه به تغییرات و تحولاتی که در چندین سال اخیر در مدیریت بخش تأمین و توزیع آب صورت گرفته( انتقال خدمات از شهرداری هاو ادارات آب به شرکتهای آب و فاضلاب) بسیاری از اطلاعات حذف یا نابود گردیده است.از این رو ، انجام چنین فعالیتی ، کمک مؤثری به جمع آوری و نظام دادن اطلاعات مرتبط با این بخش خواهد نمود . ذکر این نکته ضروری است اکثرشرکتهای آب و فاضلاب از این قاعده مستثنی نبوده و این امر به عنوان مشکل در آنها همواره مطرح بوده است.[1]

- آمار و اطلاعات مشترکین مربوط به سالهای قبل ، به ویژه قبل از تشکیل شرکتهای آب و فاضلاب بسیار محدود و عمدتاً از دقت و کیفیت لازم برخوردار نمی باشد . با توجه به این امر اقدا م جهت تهیه آمار و اطلاعات به روز از وضعیت اماکن و مشترکین ضروری است . [10]

- مدیریت مؤثر در بخش مشترکین و همچنین سایر بخشها همواره نیازمند اطلا عات همه جانبه از اماکن و به ویژه از مشترکین است . به این لحاظ که تعیین و تحلیل سیاستهای مورد نظر بستگی خاصی به وجود اطلاعات داشته و جامع و قابل دردسترس بودن آن برای مدیران و برنامه ریزان به منظور حمایت از تحلیلهای لازم ضروری است .[10]

- در حال حاضر بسیاری از درآمد های قانونی در ارتباط با مشترکین که رقم قابل ملاحظه ای را نیز به خود اختصاص می دهد، بصورت بالقوه بوده ، که با توجه به روند فعلی بالفعل نمودن آن تقریباً مقدور نمی باشد . ولی در صورت اجرای چنین فعالیتی اینگونه در آمد ها به راحتی و با دقت تمام بالفعل خواهد گردید ( از قبیل در آمد های حاصل از کاربری ، وضیت انشعابات ، شناسایی نقاط قوت و ضعف سیستم قرائت و بسیاری موارد دیگر)

- از دلایل دیگر انجام این فعالیت این بوده که امروزه تنها سازمانها و شرکتهایی در فعالیتهای خود موفق خواهند بود ، که بتوانند به طور مؤثر و کارا از اطلاعات تولید شده استفاده نمایند . به عبارتی تحلیل و اجرای مؤثر برنامه های بهینه سازی سیستم به تشخیص اقدامات مناسب و تحقیق در ارتباط به میزان تأثیر این برنامه ها ، نیازمند داشتن اطلاعا ت کافی در بخشهای مختلف ازجمله بخش مشترکین است . [10]

1-2- اهداف ، کاربرد ها و قابلیت ها

در صورت اجرای فعالیت کنترل و ممیز اماکن در شرکتهای آب و فاضلاب ، امکان استفاده از اطلاعات جامع و به روز مشترکین سطح شهر ، به منظور به کار گیری و استفاده در بخشهای مختلف مدیریتی ، فنی و اجرایی فراهم خواهد گردید . ازجمله مواردی که با اجرای این فعالیت قابل حصول میباشد یا به عبارتی اهداف قابل انتظار از اجرای چنین فعالیتی ، عبارتند از :[1]

-شناسایی وضعیت یکایک اماکن و تهیه اطلاعات به روز از آنهادر جنبه های مختلف

- ایجاد هما هنگی در ساختار اطلاعاتی و محتوای منابع اطلاعاتی مشترکین از شرکتهای آب و فاضلاب و به روز نگه داشتن آن

- تهیه و استقرار سیستم مکانیزه اطلاعاتی مورد نیاز امور مشترکین و سایر بخشها در ارتباط با مشترکین و به روز نمودن اطلاعات بدون صرف دوباره کاریها .

- تهیه و در اختیار قرار گرفتن نقشه های به روز کد گذاری شده امور مشترکین

- افزایش راندومان و قابلیت های تکنولوژیکی شرکت با توجه به ایجاد توانایی های آنالیزی بهبود یافته و جدیدی که فراهم گردیده است .

- فراهم آمدن امکان تحقیق و انجام بررسی های مستمر در ارتباط با مشترکین

-فراهم آ‌مدن زمینه جهت ارائه و به کارگیری راهکارهای عملی و علمی سازمان یافته در ارتباط با نگهداری ، اصلاح و بهینه سازی انشعاب آب .

- فراهم آمدن امکان زمینه جهت اخذ درآمدهای قانونی

- فراهم آمدن شرایط جهت تهیه و پیاده سازی سیستم علمی و عملی قرائت کنتورهای مشترکین (سیر بهینه قرائت ).

- فراهم آمدن امکان کاهش آب به حساب نیامده(به ویژه غیر فیزیکی)باتوجه به شناسایی عوامل بروز نشت

- فراهم آمدن شرایط جهت تهیه برنامه وتدوین بودجه بر طبق واقعیت های موجود.

-فراهم آمدن زمینه جهت شناخت کمبودها در مدیریت امور مشترکین و برنامه ریزی جهت رفع آن .

- پیش بینی فعالیتها و برآورد فعالیتها و پتانسیلهای مورد نیاز آینده.

- تخصصی نمودن ارائه خدمات با توزیع مناسب فعالیت ها و مسئولیت ها.

- ارتقاء کیفیت و کمیت ارائه خدمات.

- ایجاد و بهبود و تحکیم زیربنا های مناسب حقوقی و قانونی .

- جلب هرچه بیشتر و عمیقتر مشارکتها ی مردمی یا به عبارتی ایجا د یک ارتباط دو جانبه با مشترکین و ارتقاء همکاری مشترکین .

- فراهم آمدن امکان سازماندهی و فعال نمودن یک ارتباط مستمر با مشترکین[10]

1-3-کلیات اجرای طرح

اولین گام در روند انجام فعالیت ممیزی و کنترل اماکن در مطالعات کاهش آب به حساب نیامده ، تعیین اهداف و پس از آن تبیین استراتژی دستیابی به اهداف مزبور و روند اجرای آن بوده است .

کلیات اجرای این فعالیتها به شرح زیر است:

در گام اول شناسایی کلی وضعیت و ساختاراطلاعاتی،به همراه نحوه گردشکاری در وضعیت موجود مورد عمل قرار خواهد گرفت و بر اساس آن استراتژی های لازم تدوین میگردد .

در گام بعدی بر اساس استراتژی های تعیین شده و با در نظر گرفتن ابزار مورد استفاده و واقعیتهای موجود در اجرای این فعالیت و شیوه اجرای جمع آوری و ثبت اطلاعات در قالب فعالیتهای از قبیل تعریف وتعیین اطلاعات مور نیاز(اقلام اطلاعاتی ) روش جمع آوری و ثبت آن ، محدوده زمانی جمع آوری و ثبت اطلاعات، روش پردازش و اخذ نتایج ، مدیریت تحلیل نتایج ، مدیریت تحلیل اطلاعات و کاربرد های آن و موارد خاص دیگر بنا به موضوع و نوع تکنولوژی و ابزارهای به کار رفته در این طرح مورد عمل قرار خواهد گرفت . [1]

در این راستا، پردازش داده های ثبت شده و بررسی آنها مرحله دیگری از روند انجام این فعالیت بوده است و بر این اساس ، ارائه نتایج نیز بر طبق اهداف تعیین شده و نیازهای شرکت های آب و فاضلاب صورت خواهد گرفت .[10]

2-فعالیت های کنترل اماکن

همان گونه که در ابتدا اشاره شد انجام این فعالیت در اصل در بر گیرنده چندین فعالیت می باشد، که با تهیه نقشه ها شروع شده و به اخذ گزارشات و پردازشهای لازم ختم میگردد. در این ارتباط در ادامه به تشریح هر یک از این فعالیت ها پرداخته شده ا ست .[1]

2-1- تهیه نقشه ها

در کنترل و ممیز ی ا ماکن ، به منظور پیمایش محلی ، وجود نقشه های پایه شهر سازی بامقیاس مناسب به صورت رقومی که در آنها مو قعیت خیابان ها ، کوچه ها و بلوکها به همراه اطلاعات توصیفی مربوط به آن مشخص شده باشد ، از ضروریات است . چرا که اصولاً پیمایش منطبق بر نقشه ها بوده ودر حین پیمایش مکانهای کنترل شده بر روی نقشه ها منعکس می گرددو ضمناً هر یک از بلوکها ، خیابانها و معابر بن باز و اماکن باکدهای منحصر به فرد خویش مشخص می گردد . در این راستا اختصاص کد جغرافیایی ده رقمی به کلیه اماکن از ضروریات بوده که به موازات اجرای عملیات پیمایش مکانئ به مکان انجام میگیرد . [1]

ماحصل نهایی این فعالیت ، فراهم آمدن نقشه های کد گذاری شده اماکن ، بلوکها ، خیابان ها و معابر بن باز ، یا به عبارتی نقشه های کنترل اماکن در مقیاس مناسب (عموماً 1:500 )است . در این ارتباط به منظور آشنایی بانقشه های رقومی و نحوه تهیه آن و سایر مسائل مربوط به آن در پیوست شماره 1 دستورالعمل حاضر کلیاتی در ارتباط با آن آورده شده است . [5]

با توجه به اهداف مورد نظر از انجام کنترل اماکن می بایست لزوماً نقشه های رقومی تهیه و به کار گرفته شود در صورتی که نقشه هابه صورت دستی و سنتی تهیه شده باشد بایستی به طرق ذکر شده در پیوست فوق، اقدام به تهیه نقشه رقومی گردد از نقطه نظرتهیه نقشه های رقومی مورد استفاده در کنترل اماکن، مقیاس مناسب برای نقشه های پایه مورد استفاده در طرح عموماً مقیاس1:500 میباشد که با استفاده از آن می توان کلیه مشترکین و اماکن را به همراه محدوده تقریبی قطعات آنها در روی نقشه ها درج نمود . لذا چنانچه نقشه های پایه شهر سازی با مقیاس مذکور در دسترس نباشد ، باید با تبدیل مقیاس نقشه های موجود و یا نقشه با مقیاس مورد نظر نسبت به این امر مبادرت ورزید . بدیهی است بزرگ نمودن مقیاس نقشه ها باعث افزایش دقت آن نمیگردد ، بلکه تنها بزرگ نمایی مورد نظر را به دست میدهد، از این رو در تبدیل مقیاس نقشه های موجوود به 1:500 بهتراست از نقشه های اصل از 1:1000 بزرگتر نباشد .[1]

متعاقب اخذ نقشه های فوق و بررسی های انجام شده بر روی آن ، بسته به مورد می بایست ، اقداماتی علاوه بر آنچه در پیوست دستورالعمل حاضر آورده شده ،را نیز به شرح ذیل در صورت نیاز مورد عمل قرار داد.

- در صورت عدم وجود لایه بندی مناسب در فایل نقشه ها ، اقدامات لازم به منظور لایه بندی مناسب صورت گیرد .

- در صورتی که مقیاس نقشه ها 1:500 نباشد لازم است نسبت به تغییر مقیاس نقشه ها به 1:500 اقدام شود .[5]

بنابر آنچه که در ابتدا به آن اشاره شد ، تهیه نقشه ها در این فعالیت از تهیه نقشه ها شروع شده و به نقشه کد گذاری شده اماکن ختم میشود. برای این منظور ، فعالیتهایی به شرح زیر مورد نیاز است .[5]

- تهیه نقشه های تطبیقی شهر

- تهیه نقشه های تقریبی قطعات

- تهیه نقشه کنترل اماکن ( نقشه کد گذاری شده اماکن )

در ادامه به تشریح هر یک از این فعالیت ها پرداخته شده است .

الف- تهیه نقشه های تطبیقی

از آنجا ئیکه ساخت و سازهای شهری اغلب موجب تغییرات عمده ای در نقشه های پایه شهر سازی می شود و احیاناً معابر و بلوک های جدید ایجاد گردیده و یا نحوه بلوک بندی ها به دلیل احداث خیابان ها و معابر جدید دست خوش تغییر میشود ، لازم است نقشه های پایه شهرسازی با وضعیت مورد مقایسه قرار گرفته و در همین زمان ضمن تعیین بلوک بندی های وضع موجود ، تغییرات اجتماعی به وجود آمده تا حد امکان بر روی نقشه های پایه شهر درج گردد .[5]

بطور کلی چنانچه این تغییرات موارد همچون تعریض خیابانها ، کوچه ها ، ایجاد پخ ها و قوس تقاطع ها ، ایجاد کوچه های جدید و نظایر آن باشد ، میتوان با کروکی برداری و به صورت تقریبی نقشه های پایه شهر را به هنگام نمود ولی در صورتی که این تغییرات بکلی بافت قبل شهر یا ناحیه مورد برسی را دگرگون ساخته باشند ، ضروریست با انجام عملیات نقشه برداری ، نقشه دقیق مناطق توسعه یافته تهیه گردد .

در این بین اطلاعات توصیفی همچون اسامی خیابانها و کوچه ها که در نقشه های فوق موجود نبوده ، تعداد تقریبی اماکن واقع در هر بلوک و سایرموارد مورد نیاز نیز بایستی برداشت گردد . متعاقب این فعالیت ، کلیه موارد پس از برداشت بر روی نقشه های پایه شهر سازی وارد گردیده و فایل کامپیوتری آن نیز به روز گردد .[1]

ب- تهیه نقشه تقریبی قطعات

در کنترل اماکن به منظور شناسایی موقعیت تقریبی اماکن در هر یک از بلوکها ، نیاز به مشخص نمودن حدود یا مرز تقریبی قطعات و اماکن جهت اختصاص کد جغرافیایی است . از این رو در این فعالیت همگام با انجام پیمایش محلی و تکمیل پرسشنامه ها مرز تقریبی قطعات و اماکن بر اساس دستور کارهای صادره مشخص ودر نهایت جهت تهیه نقشه های کنترل اماکن بر روی نقشه های پایه شهرسازی پیاده می گردد.[5]

ج- تهیه نقشه کنترل اماکن

نقشه های کنترل اماکن به نقشه های اطلاق می شود که حاوی کلیه خیابان ها ، معابر ، کوچه ها و بلوکهای سطح شهر به همراه کد های اختصاص داده شده به هر یک از این عوارض است . به منظور تهیه نقشه ای کنترل اماکن عموماً سه مرحله به شرح ذیل مورد عمل قرار میگیرد.[10]

مرحله اول :

در این مرحله براساس نتایج و اطلاعات حاصل از پیمایش اولیه سطح شهر و نقشه های تطبیقی تهیه شده از آن و با آگاهی به تعداد بلوکها و اماکن موجود در آنها ، اقدام به منطقه بندی سطح شهر میگردد. منطقه بندی شهر به نوعی صورت می گیرد که هر منطقه در بر گیرنده 5000-2000 امکنه باشد ، در منطقه بندی شهر موارد و مسائلی به شرح زیر مد نظر قرار میگیرد.[1]

- تراکم محدوده های شهری

از آنجائی که در مناطق مرکزی شهر تراکم ساختمانی و بافت شهری از انسجام و تراکم بیشتری برخوردار است ، لذا محدوده انتخابی در این مناطق در مقایسه با مناطق حاشیه ای ورود به توسعه شهر از وسعت کمتری برخوردار است .[10]

به لحاظ اینکه منطقه بندی انجام شده در دراز مدت مورد استفاده شرکت آب و فاضلاب قرار خواهد گرفت ، لذا سعی گردد منطقه بندی به گونه ای باشد که مرور زمان از کارایی و دقت آن نکاهد ،به عبارتی .،بگونه ای نباشدکه برخی مناطق بسیاربزرگ وبرخی کوچک باقی بماند.دراین ارتباط لازم بذکراست که تعدادمعابربن باز باتوجه به تعریفی که برای کدآن صورت میگیرد ،بایستی از99 معبربیشترنباشد.[10]

مرحله دوم:

متعاقب منطقه بندی سطح شهر،کلیه بلوکها ، خیابانها و معابر بن باز واقع در سطح یک منطقه کد گذاری شده و در روی نقشه های تطبیقی وارد می گردد (نحوه کدگذاری متعاقباً تشریح گردیده است ) .[1]

مرحله سوم:

طی این مرحله همگام با انجام عملیات پیمایش محلی و برداشت اطلاعات اماکن ، ضمن مشخص کردن محدوده یامرزتقریبی قطعات ،کدجغرافیا یی ده رقمی به هر یک از اماکن تخصیص داده میشود ودر نهایت بر روی نقشه های تهیه شده در مرحله سوم پیاده میگردد .

در این راستا بر اساس نقشه مناطق ، کلیه بلوکها و خیابانهای واقع در آنها کد گذاری شده است . نحوه کد گذاری خیابانها ، بلوکها و اماکن به تفضیل در ادامه تشریح گردیدده است .[1]

2-2- تهیه روش کنترل اماکن و نحوه انجام

نظر به اهمیت بررسی وضعیت یکایک اماکن و بهنگام سازی اطلاعات آنها در مطالعات کاهش آب به حساب نیامده ، تهیه و ارائه روشی که بتوان بر مبنای آن اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری و تهیه نمود، از اهمیت شایان توجهی برخوردار است . [1]

در این راستا ، در این بخش به منظور بررسی و شناخت وضعیت موجود ، مسائل و نا رسائیها ، امکانات و قابلیتها در ارتباط با مشترکین و غیر مشترکین و ارائه یک چارچوب کلی برای جانمایی فعالیتهای مختلف مرتبط با کنترل اماکن ، پرسشهای زیر مطرح است .[5]

- نیازهای اطلاعاتی اعم از نقشه های مورد نیاز ، اطلاعاتی که می بایست جمع آوری گردد و نحوه ثبت آن و…چیست و چگونه میتوان به آنها دست یافت ؟

- نحوه جمع آوری اطلاعات به چه صورت می باشد ؟

-جمع آوری اطلاعات توسط چه افرادی صورت پذیرد و چه آموزشهایی مورد لزوم است؟

- نظارت بر دقت عملیات جمع آوری اطلاعات چگونه مبذول میگردد؟

- نتایج چگونه پردازش و تفسیر گردد؟

پاسخ به پرسشهای مطروحه فوق و بسیاری پرسشهای دیگر ، در نهایت منجر به ارئه روش مناسب وکاربردی کنترل اماکن خواهد گردید . البته قابل ذکر است در انتخاب روش کنترل اماکن باید کلیة مسائل و مقتضیات ویژه محلی ومنطقه مورد مطالعه نظیر مسائل فرهنگی ، اجتماعی ،سیاسی و … درنظر قرار گیرد،چه در غیر این صورت بروز مشکلات پیش بینی نشده مانع از ارائه عملیات و یا حسن انجام آن میگردد. همانگونه که بطور کلی در ابتدا نیز اشاره گردید ،روند برنامه ریزی و انجام عملیات کنترل اماکن در مطالعات کاهش آب بحساب نیامده را میتوان به شرح ذیل خلاصه نمود .[5]

- تهیه نقشه های پیمایش شهرسازی

- پیمایش محلی و تهیه نقشه های تطبیقی

- منطقه بندی سطح شهر

-کد گذاری بلوکها ، خیابانها و معابر بن باز

- تهیه فرمها و پرسشنامه های کنترل

- جذب نیروها ی کنترل اماکن ،سازماندهی و آموزش گروههای پیمایش محلی

- انجام هماهنگی با سایر ادارات ،سازمانها و ارگانهای ذیربط محلی

- آگاه سازی مردم با پخش و ارائه اطلاعات

- پیمایش محلی و برداشت اطلاعات

- کنترل و نظارت بر عملیات پیمایش

- مقایسه اطلاعات پرونده ای مشترکین با پرسشنامه ها

-کنترل فرمهای تکمیل شده

- تهیه نرم افزار کنترل اماکن

- ورود اطلاعات به کامپیوتر از طریق برنامه کاربردی (نرم افزار)کنترل اماکن

- ورود اطلاعات به نقشه کامپیوتری و تهیه نقشه کنترل اماکن

- اخذ گزارشات موضوعی و تجزیه و تحلیل آن

- بهنگام سازی اطلاعات کنترل اماکن

در این ارتباط ،به تشریح روند کلی انجام عملیات کنترل اماکن بر طبق آیتم های فوق در ادامه آورده شده است .[10]

کدگذاری :

مدیریت صحیح و کارامد،بهبود روشها و بکارگیری سیستم های اطلاعاتی و عملیاتی در شرکت های آب و فاضلاب به منظور ارائه خدمات مطلوب و به همراه آن کاهش هزینه ها، زمان و تلفات آب از بدو تأسیس این شرکتها همواره مورد توجه و تأکید مسئولین و دست اندرکاران بوده است . لازمه این امر ،انجام مطالعات سازمان یافته و بکارگیری ابزارهاو تکنولوژیهای نوین(از جمله سازماندهی اطلاعات جغرافیایی-GIS ) است. در این بین ،تهیه اطلاعات جامع و طبقه بندی شده نیز از جمله ضروریات است .[5]

در بسیاری از کشور های جهان به منظور نیل به این موارد ،سهولت، سرعت، دقت و نیز استفاده از امکانات مکانیزه ، علائم اختصاری را جایگزین اطلاعات و مشخصات مربوط به عوارض مختلف نموده اند که بطور عام تحت عنوان سیستم کدگذاری در دنیا شناخته شده است . در کشور ما بدلیل همنامی بسیاری از معابر در شهرها و نیز همنامی بسیاری از نقاط تجمع جمعیت ودر موارد زیادی عدم وجود پلاک معابر و اماکن بطور معمول ارائه نشانی محل اماکن به منظور دستیابی به آنها همواره بامشکلات زیادی همراه بوده است . بطور یکه در در بسیاری از موارد،ذکر بیش از 15 کلمه و کشیدن کروکی محل را هگشا می باشد . با توجه به این امر از آنجایی که در کنترل و ممیزی اماکن دستیابی به نشانی اماکن ، موقعیت جغرافیایی و اطلاعات توصیفی مربوط به آن مورد نیاز است. لذا نیاز به کد گذاری عوارض مرتبط با این امر از ضزوریات است . به منظور نیل به این هدف ، بر اساس مطالعات انجام شده و تجربیات به دست آمده ، طرح کد گذاری عوارض مورد نیاز در کنترل اماکن به شرح زیر تنظیم و ارائه گردیده است .[5]

پروژه شناسائی و کاهش آب بحساب نیامده در شبکهمدلسازی شبکه توزیع آبروشهای کاهش پرت فیزیکی

پرورش فضائل اخلاقى

بى‏شک وضع محیط اجتماعى زندگى انسان اثر فوق‏العاده‏اى در روحیات و اعمال او دارد چرا که انسان بسیارى از صفات خود را از محیط کسب مى‏کند محیطهاى پاک غالبا افراد پاک پرورش مى‏دهد و محیطهاى آلوده غالبا افراد آلوده

دسته بندی	روانشناسی و علوم تربیتی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	59 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	103

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 8044

تمام فایل ها

آمادگیهاى لازم براى پرورش فضائل اخلاقى

1- پاک بودن محیط

2- نقش معاشران و دوستان

نقش معاشران در روایات اسلامى

تاثیر معاشرت در تحلیلهاى منطقى

3- تاثیر تربیت‏خانوادگى و وراثت در اخلاق

رابطه اخلاق و تربیت‏خانوادگى در احادیث اسلامى

4- تاثیر علم و آگاهى در تربیت

نتیجه

رابطه <علم‏» و <اخلاق‏» در احادیث اسلامى

5- تاثیر فرهنگ جامعه در پرورش فضائل و رذائل

رابطه آداب و سنن با اخلاق در روایات اسلامى

چگونگى تاثیر <عمل‏» در <اخلاق‏» در روایات اسلامى

7- رابطه <اخلاق‏» و <تغذیه‏»

رابطه تغذیه و اخلاق در روایات اسلامى

صفات اخلاقى و اعمال اخلاقى

---

اضافه بر آنچه تاکنون براى پیشرفت‏برنامه تهذیب اخلاق گفته‏ایم، امور دیگرى وجود دارد که تاثیر بسزائى در مبارزه با رذائل اخلاقى و تقویت اصول فضائل در وجود آدمى دارد که از جمله امور زیر را مى‏توان برشمرد:

1- پاک بودن محیط

بى‏شک وضع محیط اجتماعى زندگى انسان اثر فوق‏العاده‏اى در روحیات و اعمال او دارد چرا که انسان بسیارى از صفات خود را از محیط کسب مى‏کند. محیطهاى پاک غالبا افراد پاک پرورش مى‏دهد و محیطهاى آلوده غالبا افراد آلوده.

درست است که انسان مى‏تواند در محیط ناپاک، پاک زندگى کند و بعکس در محیطهاى پاک سیر ناپاکى را طى کند و به تعبیر دیگر، شرایط محیط علت تامه در خوبى و بدى افراد نیست ولى تاثیر آن را به عنوان یک عامل مهم زمینه ساز نمى‏توان انکار کرد.

ممکن است کسانى قائل به جبر محیط باشند - همان‏گونه که هستند - ولى ما هر چند جبر را در تمام اشکالش نفى مى‏کنیم اما تاثیر قوى عوامل زمینه ساز را هرگز انکار نخواهیم کرد.

با این اشاره کوتاه به قرآن باز مى‏گردیم و آیاتى را که درباره تاثیر محیط در شخصیت انسان به دلالت مطابقى یا به اصطلاح التزامى سخن مى‏گوید، مورد بحث قرار مى‏دهیم:

1- والبلد الطیب یخرج نباته باذن ربه والذى خبث لایخرج الانکدا کذلک نصرف الآیات لقوم یشکرون (سوره اعراب، آیه‏58)

2- وجاوزنا ببنى اسرائیل البحر فاتوا على قوم یعکفون على اصنام لهم قالوا یا موسى اجعل لنا الها کما لهم آلهة قال انکم قوم تجهلون (سوره اعراف، آیه‏138)

3- وقال نوح رب لاتذر على الارض من الکافرین دیارا - انک ان تذرهم یضلوا عبادک ولایلدوا الافاجرا کفارا (سوره نوح، آیات‏26 و27)

4- یا عبادى الذین آمنوا ان ارضى واسعة فایاى فاعبدون (سوره عنکبوت، آیه‏56)

5- ان الذین توفیهم الملائکة ظالمى انفسهم قالوا فیهم کنتم قالوا کنا مستضعفین فى الارض قالوا الم تکن ارض الله واسعة فتهاجروا فیها فاولئک ماویهم جهنم وساءت مصیرا (سوره نساء، آیه‏97)

ترجمه:

1- سرزمین پاکیزه (و شیرین) گیاهش به فرمان پروردگار مى‏روید; اما سرزمین‏هاى بد طینت (و شوره زار) جز گیاه ناچیز و بى‏ارزش از آن نمى‏روید; این گونه آیات (خود) را براى آنها که شکر گزارند، بیان مى‏کنیم.

2- و بنى‏اسرائیل را (سالم) از دریا عبور دادیم (ناگاه) در راه خود به گروهى رسیدند که اطراف بتهایشان با تواضع و خضوع گرد آمده بودند (در این هنگام بنى‏اسرائیل) به موسى گفتند: <تو هم براى ما معبودى قرار ده همان‏گونه که آنها معبودان (و خدایانى) دارند!» گفت: <شما جمعیتى جاهل و نادان هستید!»

3- نوح گفت: <پروردگارا! هیچ یک از کافران را بر روى زمین باقى مگذار! چرا که اگر آنها را باقى بگذارى، بندگانت را گمراه مى‏کنند و جز نسلى فاجر و کافر به وجود نمى‏آوردند!»

4- اى بندگان من که ایمان آورده‏اید! زمین من وسیع است، پس تنها مرا بپرستید (و در برابر فشارهاى دشمنان تسلیم نشوید!)

5- کسانى که فرشتگان (قبض ارواح) روح آنها را گرفتند در حالى که به خویشتن ستم کرده بودند، به آنها گفتند: <شما در چه حالى بودید؟(و چرا با این که مسلمان بودید، در صف کفار جاى داشتید؟!)» گفتند: <ما در سرزمین خود، تحت فشار و مستضعف بودیم.» آنها [ فرشتگان] گفتند: <مگر سرزمین خدا، پهناور نبود که مهاجرت کنید؟!» آنها (عذرى نداشتند، و) جایگاهشان دوزخ است و سرانجام بدى دارند.

تفسیر و جمع‏بندى

در نخستین آیه تاثیر محیط در اعمال و افعال انسان به صورت لطیفى بیان شده است.

توضیح این که: مفسران بزرگ در تفسیر این آیه بیانات گوناگونى دارند.

بعضى گفته‏اند منظور این است که آب زلال و حى همچون قطرات باران بر سرزمین دلها فرو مى‏ریزد; دلهاى پاک آن را مى‏پذیرد و گلهاى زیباى معرفت و میوه‏هاى لذتبخش تقوا و طاعت از آن مى‏روید در حالى که دلهاى ناپاک و آلوده واکنش مناسبى نشان نمى‏دهند; پس اگر مى‏بینیم عکس‏العمل همه در برابر دعوت پیامبر و تعلیمات اسلام یکسان نیست، این به خاطر نقص در فاعلیت فاعل، نمى‏باشد بلکه اشکال در قابلیت قابل است. ⁽¹⁾

دیگر این که، هدف از بیان این مثال این است که همیشه نیکیها و خوبیها را از محل مناسبش طلب کنید چرا که تلاش و کوشش در محلهاى نامناسب چیزى جز هدر دادن نیروها محسوب نمى‏شود. ⁽²⁾

احتمال سومى که در تفسیر این آیه وجود دارد و مى‏تواند براى بحث ما مورد استفاده قرار گیرد این است که: در این مثال انسانها به گیاهان تشبیه شده‏اند و محیط زندگى آنها به زمینهاى شور و شیرین; در یک محیط آلوده، پرورش انسانهاى پاک مشکل است هر چند تعلیمات قوى و مؤثر باشد، همان‏گونه که قطرات حیاتبخش باران هرگز در شوره زار سنبل نمى‏رویاند. به همین دلیل، براى تهذیب نفوس و تحکیم اخلاق صالح باید به اصلاح محیط اهمیت فراوان داد.

البته تفسیرهاى سه گانه بالا هیچ گونه منافات با هم ندارد; ممکن است تمثیل فوق ناظر به همه این تفسیرها باشد.

آرى! محیط اجتماعى آلوده، دشمن فضائل اخلاقى است; در حالى که محیطهاى پاک بهترین و مناسبترین فرصت را براى تهذیب نفوس دارد.

در حدیث معروفى از پیغمبر اکرم مى‏خوانیم که روزى یاران خود را مخاطب ساخته و فرمود: <ایاکم وخضراء الدمن، قیل یارسول الله ومن خضراء الدمن قال صلى الله علیه و آله: المرئة الحسناء فى منبت السوء; از گیاهان (زیبایى که) بر مزبله‏ها مى‏روید بپرهیزید! عرض کردند اى رسول‏خدا! گیاهان زیبایى که بر مزبله‏ها مى‏روید اشاره به چه کسى است; فرمود: زن زیبایى که در خانواده (و محیط) بد پرورش یافته!» ⁽³⁾

این تشبیه بسیار گویا مى‏تواند اشاره به تاثیر محیط خوب و بد در شخصیت انسان باشد و یا اشاره به مساله وراثت‏به عنوان یک وسیله زمینه‏ساز و یا هر دو.

در آیه‏دوم سخن از قوم بنى‏اسرائیل است که سالها تحت تعلیمات روحانى و معنوى موسى علیه السلام در زمینه توحید و سایر اصول دین قرار داشتند و معجزات مهم الهى را همچون شکافته شدن دریا و نجات از چنگال فرعونیان، بطور خارق‏العاده با چشم خود دیدند; اما همین که در مسیر خود به سوى شام و سرزمینهاى مقدس، با گروهى بت‏پرست‏برخورد کردند، چنان تحت تاثیر این محیط ناسالم قرار گرفتند که صدا زدند: <یا موسى اجعل لنا الها کما لهم آلهة; اى موسى براى ما بتى قرار بده همان‏گونه که آنها داراى معبودان و بتها هستند! »

موسى از این سخن بسیار متعجب و خشمگین شد و گفت: <به یقین شما جمعیتى جاهل و نادان هستید! (قال انکم قوم تجهلون)

سپس بخشى از مفاسد بت‏پرستى را براى آنها شرح داد.

و عجب آن که بنى‏اسرائیل بعد از توضیحات صریح موسى علیه السلام نیز اثر منفى آن محیط مسموم در آنها باقى بود، بطورى که سامرى توانست از غیبت چند روزه موسى علیه السلام استفاده کند و بت طلائى خود را بسازد و اکثریت آن گروه نادان را به دنبال خود بکشاند و از توحید به شرک و بت‏پرستى ببرد.

این موضوع بخوبى نشان مى‏دهد که محیطهاى ناسالم تا چه حد مى‏تواند در مسائل اخلاقى و حتى عقیدتى اثر بگذارد; شک نیست که بنى‏اسرائیل پیش از مشاهده این گروه بت‏پرست، زمینه فکرى مساعدى در اثر زندگى مداوم در میان مصریان بت‏پرست، براى این موضوع داشتند ولى مشاهده آن صحنه تازه به منزله جرقه‏اى بود که زمینه‏هاى قبلى را فعال کرد; و به هر حال، همه اینها دلیل بر تاثیر محیط در افکار و عقائد انسان است.

در سومین آیه که از زبان حضرت نوح به هنگام نفرین بر قوم بت‏پرست مى‏باشد، شاهد و گواه دیگرى بر تاثیر محیط در اخلاق و عقائد انسان است.

نوح، نفرین خود را درباره نابودى آن قوم کافر با این جمله تکمیل کرد، و در واقع نفرین خود را مستدل کرد; عرض کرد: <خداوندا اگر آنها را زنده بگذارى، بندگانت را گمراه و جز نسلى فاجر و کافر به وجود نمى‏آید! (انک ان تذرهم یضلوا عبادک ولایلدوا الا فاجرا کفارا)

هم نسل امروز آنها کافر و منحرف است و هم نسلهاى آینده که در این محیط پرورش مى‏یابد، آلوده مى‏شوند.

در چهارمین و پنجمین آیه، سخن از لزوم هجرت از محیطهاى آلوده است; در چهارمین آیه خداوند بندگان با ایمان خود را مخاطب ساخته و مى‏گوید: <زمین من گسترده است تنها مرا بپرستید (تسلیم فشار دشمن نشوید و در محیط آلوده نمانید) (یا عبادى الذین آمنوا ان ارضى واسعة فایاى فاعبدون)

و در پنجمین آیه، به کسانى که ایمان آورده‏اند و هجرت نکرده‏اند هشدار مى‏دهد و مى‏گوید عذر آنها در پیشگاه خداوند پذیرفته نیست; مضمون آیه چنین است: <کسانى که فرشتگان قبض ارواح، روح آنها را گرفتند در حالى که به خود ستم کرده بودند; به آنها گفتند شما در چه حالى بودید (و چرا با این‏که مسلمان بودید در صف کفار جاى داشتید) آنها در پاسخ گفتند ما در زمین خود تحت فشار بودیم فرشتگان گفتند مگر سرزمین خداوند پهناور نبود چرا هجرت نکردید آنها (عذرى نداشتند و به عذاب الهى گرفتار شدند) جایگاهشان جهنم و سرانجام بدى دارند (ان الذین توفیهم الملائکة ظالمى انفسهم قالوا فیهم کنتم قالوا کنا مستضعفین فى الارض قالوا الم تکن ارض الله واسعة فتهاجروا فیها فاولئک ماویهم جهنم وساءت مصیرا)

اصولا مساله هجرت که از اساسى‏ترین مسائل در اسلام است تا آنجا که تاریخ اسلام بر پایه آن بنیاد شده، فلسفه‏هائى دارد که یکى از مهمترین آنها فرار از محیط آلوده و نجات از تاثیرات سوء آن است.

هجرت، بر خلاف آنچه بعضى مى‏پندارند، مخصوص آغاز اسلام نبوده بلکه در هر عصر و زمانى جارى است که اگر مسلمانان در محیطهاى آلوده به شرک و کفر و فساد باشند و عقائد یا اخلاق آنها به خطر بیفتد، باید از آنجا مهاجرت کنند. در حدیثى از پیامبراکرم صلى الله علیه و آله مى‏خوانیم: <من فربدینه من ارض الى ارض وان کان شبرا من الارض استوجب الجنة وکان رفیق محمد صلى الله علیه و آله وابراهیم علیه السلام ; کسى که براى حفظ آئین خود از سرزمینى به سرزمین دیگر - اگر چه به اندازه یک وجب فاصله داشته باشد - مهاجرت کند، مستحق بهشت مى‏گردد و همنشین محمد صلى الله علیه و آله و ابراهیم علیه السلام (دو پیامبر بزرگ مهاجر) خواهدبود! ⁽⁴⁾

تکیه بر مقدار شبر (مقدار یک وجب) دلیل بر اهمیت فوق‏العاده این مساله است که به هر مقدار و در هر عصر و زمان مهاجرت انجام گیرد، هماهنگى با پیامبراسلام صلى الله علیه و آله و ابراهیم علیه السلام حاصل خواهد شد.

کوتاه سخن این که، در هر عصر و زمان، محیط در ساختن شخصیت و اخلاق انسانها مؤثر بوده است و پاکى و یا ناپاکى محیط، عامل تعیین کننده‏اى محسوب مى‏شود; هر چند مساله، جنبه جبرى ندارد. بنابراین، براى پاکسازى اخلاق و پرورش ملکات فاضله، یکى از مهمترین امورى که باید مورد توجه قرار گیرد، مساله پاکسازى محیط است.

و اگر محیط به قدرى آلوده باشد که نتوان آن را پاک کرد، باید از چنین محیطى مهاجرت نمود.

آیا هنگامى که حیات مادى انسان در یک محیط به خاطر آلودگى به خطر بیفتد، از آن جا هجرت نمى‏کند؟ پس چرا هنگامى که حیات معنوى و اخلاقى او که از حیات مادى ارزشمندتر است‏به خطر افتد، به عذر این که این جا زادگاه من است، تن به انواع آلودگیهاى خود و خانواده و فرزندانش بدهد و مهاجرت نکند!

بر تمام علماى اخلاق لازم است که براى پرورش فضائل اخلاقى برنامه‏هاى مؤثرى براى پاکسازى محیط بیندیشند; چرا که بدون آن، کوششهاى فردى و موضعى کم اثر خواهد بود.

2- نقش معاشران و دوستان

موضوع دیگرى که تاثیر عمیق آن به تجربه ثابت‏شده و همه علماى اخلاق و تعلیم و تربیت اتفاق نظر دارند، مساله معاشرت و دوستى است. غالبا دوستان و معاشران ناباب و آلوده سبب آلودگى افراد پاک شده‏اند; عکس آن نیز صادق است، زیرا بسیارى از افراد پاک و قوى‏الاراده توانسته‏اند بعضى از معاشران ناباب را به پاکى و تقوا دعوت کنند. با این اشاره به قرآن باز مى‏گردیم و اشاراتى را که قرآن به این مساله دارد با هم مى‏شنویم:

1- ومن یعش عن ذکر الرحمن نقیض له شیطانا فهو له قرین - وانهم لیصدونهم عن السبیل ویحسبون انهم مهتدون - حتى اذا جاءنا قال یالیت‏بینى وبینک بعد المشرقین فبئس القرین. ⁽⁵⁾

2- قال قائل منهم انى کان لى قرین - یقول اءنک لمن المصدقین - اءذامتنا وکنا ترابا وعظاما اءنالمدینون - قال هل انتم مطلعون - فاطلع فراه فى سواء الجحیم - قال تالله ان کدت لتردین - ولولا نعمة ربى لکنت من المحضرین. ⁽⁶⁾

3- ویوم یع-ض الظالم على یدیه ی-قول یال-یتنى ات-خذت مع الرسول سبیلا - یا ویلتى لیتنى لم اتخذ فلانا خلیلا - لقد اضلنى عن الذکر بعد اذجآءنى وکان الشیطان للانسان خذولا. ⁽⁷⁾

ترجمه:

1- و هر کس از یاد خدا روى گردان شود شیطان را به سراغ او مى‏فرستیم پس همواره قرین اوست - و آنها [ شیاطین] این گروه را از یاد خدا باز مى‏دارند در حالى که گمان مى‏کنند هدایت‏یافتگان حقیقى آنها هستند! - تا زمانى که (در قیامت) نزد ما حاضر شود مى‏گوید: اى کاش میان من و تو فاصله مشرق و مغرب بود; چه بد همنشینى بودى!

2- کسى از آنها مى‏گوید: <من همنشینى داشتم - که پیوسته مى‏گفت آیا (به راستى) تو این سخن را باور کرده‏اى - که وقتى ما مردیم و به خاک و استخوان مبدل شدیم، (بار دیگر) زنده مى‏شویم و جزا داده خواهیم شد؟! - (سپس) مى‏گوید آیا شما مى‏توانید از او خبرى بگیرید؟ - اینجاست که نگاهى مى‏کند، ناگهان او را در میان دوزخ مى‏بیند - مى‏گوید: به خدا سوگند نزدیک بود مرا (نیز) به هلاکت‏بکشانى! - و اگر نعمت پروردگارم نبود، من نیز از احضار شدگان (در دوزخ) بودم!

3- و (به خاطر آور) روزى را که ستمکار دست‏خود را (از شدت حسرت) به دندان مى‏گزد و مى‏گوید: <اى کاش با رسول (خدا) راهى برگزیده بودم! - اى واى بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست‏خود انتخاب نکرده بودم! - او مرا از یاد آورى (حق) گمراه ساخت‏بعد از آن که (یاد حق) به سراغ من آمده بود!» و شیطان همیشه خوار کننده انسان بوده است!

تفسیر و جمع‏بندى

نخستین آیات که در بالا آمد گرچه درباره همنشینى شیطان با غافلان از یاد خداست، ولى تاثیر همنشین بد در اخلاقیات و در سرنوشت هر انسانى روشن مى‏سازد.

نخست مى‏فرماید: <هر کس از یاد خدا روى گردان شود شیطان را بر او مسلط مى‏سازیم که همواره قرین و همنشین او باشد! (ومن یعش عن ذکر الرحمن نقیض له شیطانا فهو له قرین) ⁽⁸⁾

سپس نقش این قرین سوء (همنشین بد) را چنین بیان مى‏کند که آنها، یعنى شیاطین، راه هدایت و حرکت‏به سوى خداوند را به روى آنها مى‏بندد و آنها را از رسیدن به این هدف مقدس باز مى‏دارد و غم‏انگیزتر، این که در عین گمراهى گمان مى‏کنند که هدایت‏یافته‏اند! (وانهم لیصدونهم عن السبیل ویحسبون انهم مهتدون)!

سپس به نتیجه آن پرداخته و مى‏گوید: روز قیامت که همه در محضر الهى حاضر مى‏شوند و پرده‏ها کنار مى‏رود و حقایق فاش مى‏شود، این انسان گمراه خطاب به دوست اغواگر شیطانش کرده، مى‏گوید اى کاش فاصله میان من و تو فاصله مشرق و مغرب بود، چه همنشین بدى هستى! (حتى اذا جاءنا قال یال-یت‏ب-ینى وبین-ک بع-دالمشرقین فبئس القرین)

از این تعبیرات بخوبى استفاده مى‏شود که همنشین بد مى‏تواند انسان را بکلى از راه خدا منحرف سازد; پایه‏هاى اخلاق را بر روى او ویران کند و واقعیتها را چنان دگرگون نشان دهد که انسان در عین گمراهى خود را در زمره هدایت‏یافتگان ببیند; و به یقین در چنین حالى امکان هدایت و بازگشت‏به صراط مستقیم غیر ممکن است; و زمانى بیدار مى‏شود و به هوش مى‏آید که راه برگشت‏بکلى بسته شده; حتى از تعبیر آیه استفاده مى‏شود که این همنشینان بد در آن زندگى ابدى نیز با او هستند و چه دردآور است که انسان کسى را که مایه بدبختى او شده همیشه در برابر خود ببیند و به او گفته شود بیهوده آرزوى جدا شدن از او را مکن شما با هم سرنوشت مشترکى دارید! (ولن ینفعکم الیوم اذ ظلمتم انکم فى‏العذاب مشترکون). ⁽⁹⁾

پرورش فضائل اخلاقىتاثیر علم و آگاهى در تربیترابطه علم‏» و اخلاق‏» در احادیث اسلامى

پرورش تدریجی روان کودک

روانشناسی کودک از نظر کلی بحث تازه و مستقلی است که درباره هشیاری و بیداری روان کودک و تأثیر آن در رشد و نمو تدریجی او گفتگو می کند و به ما می آموزد این موجود کوچک و ناتوان که روزی یک قطعه گوشت و پوست ناتوانی بوده چگونه رفتار و کردار خود را در این جهان وسیع آموخته و با چه شرایطی تا دوران جوانی رسیده است

دسته بندی	روانشناسی و علوم تربیتی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	47 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	110

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 8044

تمام فایل ها

فهرست مطالب

عنوان	صفحه
چکیده مراحل اولیه کودک هوش کودک تنها راه احساس اوست دنیای حقیقت برای کودکان ادراک کودک هوش کودک پیدایش حافظه تداعی معانی یا تصورات ذهنی زبان و تکلم عامل زبان با عمل، چه اندازه همآهنگ است؟ کودک در خانواده شناختن دنیای خارج احساسات و عوامل عاطفی کودک استقلال نتیجه کودک در معرض خطر اخلاقی کودک موضوع قانون مجمع سازمان ملل متحد جمع آوری منابع و ماخذ	4 10 10 19 23 25 28 31 35 38 44 46 49 57 59 62 67 68 73 77

چکیده:

روانشناسی کودک از نظر کلی بحث تازه و مستقلی است که درباره هشیاری و بیداری روان کودک و تأثیر آن در رشد و نمو تدریجی او گفتگو می کند. و به ما می آموزد این موجود کوچک و ناتوان که روزی یک قطعه گوشت و پوست ناتوانی بوده چگونه رفتار و کردار خود را در این جهان وسیع آموخته و با چه شرایطی تا دوران جوانی رسیده است.

پرورش تدریجی روان کودک با آنچه که مربوط به مراحل رشد و پیشرفت اعضای بدن و مراحل بلوغ او است کاملاً متفاوت و جدا از هم هستند و این دو مرحله مستقل دارای شرایط مخصوصی است که هر دو به موزات هم پیش می روند و در راه مستقیم خود از یکدیگر کمک می گیرند از آن گذشته برای شناختن مراحل روانی کودک کافی نیست که کودک از زمان بدنیا آمدن مورد مطالعه قررا دهیم زیرا قبل از بدنیاآمدن در زمانیکه نطفه او بسته می شود در آن محیط تنگ و تاریک بدون اینکه ما بدانیم عوامل و شرایطی وجود دارد که اساس زندگی آینده او پایه گذاری می شود و از این بحث نتیجه می گیریم که از یک نقطه نظر تئوری روانشناسی کودک بایستی از زمان قبل از تولد مورد بررسی قرار گیرد و بدانیم که این کودک در کدام محیط و تحت کدام شرایط و از کدام خانواده بوجود آمده و این هنوز خود بحث بسیار مفصل و پیچیده ای است که پایه آن برروی قوانین و توارث وزن شناسی استوار می گردد و بعداز تولد شرایط آموزش و پرورش و بسیاری عوامل دیگر در پیشرفت اعضای بدن و سلسله اعصاب او مؤثر است و با عواملی که در رشد و نمو اعضای بدن تأثیر دارد روان او نیز در کش و قوس تحولات زندگی مراحل خود را خواه ناخواه می پیماید.

البته شرایط محیط نیز از نقطه نظر جسمی و روانی در او و درسازندگی شخصیت او تأثیر دارد و اگر اعضای بدن کودک از روی سیستم بخصوصی رشد نماید در شکوفندگی و پیشرفت قوای روانی او بی اثر نخواهد بود . به عبارت ساده در روانشناسی کودک، کودک را برای خودش مطالعه می کند و روانشناس باید بداند خصوصیات ارثی و ژن شناسی عامل مهمی در عقب ماندن یا جلوافتادن شرایط روانی کودک بشمار می آید باید اضافه کنیم مسئله وزن شناسی و عوامل ارثی چون موضوع بسیار پیچیده ای بود تا مدتها کسی به آن توجه نداشت ولی ا زقرن نوزدهم این مسئله اساسی در روانشناسی کودک جای خود را باز کرد و دانشمندان توجه زیاد نموده ودانستند که قسمت مهم و علل اصلی پیشرفت روان کودک زمانی پایه گذاری شده که هنوز کودک بدنیا نیامده بود دلیل آن بسیار روشن است، در خانواده ای که دو یا سه فرزند زندگی می کنند، فرزندان یک پدر و مادر از لحاظ روانی و استعداد با هم فرق دارند یکی از آنها با هوش ودیگری کندذهن و سومی فاقد احساسات و صفات انسانی است در حالیکه هر سه انها یک برنامه و شرایط مشابهی بوجود آمده اند. اما اگر زمان نطفه گذار هر کدام را با شرایط زندگی پدر مادر مورد مطالعه قرار دهیم مشاهده می شود که این پدر و مادر در تمام شرایط زندگی دارای یک نوع حالت روانی نبوده و شرایط زندگی هر زمان با زمان دیگری فرق داشته است.

بنابراین تمام شرایط زندگی و عوامل روانی در پایه گذاری وجود کودک دخالت مستقیم دارد البته بعد از به دنیا آمدن کودک خواه ناخواه دارای استعداد یا تمایلاتی است که قبل از تولید بنیان آن نهاده شده و محیط خارج در روش تعلیم و تربیت نیز باندازه ای تمایلات و خصوصیات او را تحت تأثیر قرار می دهد.

بنابراین روانشناس کودک در حالیکه پیشروی روانی او را مطالعه می کند باید بداند که اساس هستی این کودک با چه شرایطی پایه گذاری شده و بعد از تولد محیط و اطرافیان چه تأثیری در او باقی گذاشته اند کسی که روان کودک را مطالعه می کند از عواملی که باعث پیدایش این خصوصیات شده باید آگاهی کامل داشته باشد در زمان گذشته کودک را به نام اینکه کودک بود به او توجهی نداشته و تربیت و پرورش او را نیز جز وظایف لازم نمی شمردند اما امروز به این نکته متوجه شده اند که کودک یک انسان کوچکی است و بایستی روح و جسم او به موازات هم با شرایطی مساوی پرورش یابند و اگر در امور جسمی نواقصی موجود است در رفع آن بکوشند زیرا اگر بطور مثال کودک دیر تر از زمان معین راه رفتن را یاد بگیرد این ناتوانی در روان او تأثیر خواهد گذاشت با این معنی که هر نوع ناتوانی جسمی در عقب انداختن هشیاری روانی او بی اثر نخواهد بود تستها و آزمایشهای روانی این مشکل را تا اندازه ای حل کرده و روانشناس با کمک آزمایشهای لازم روح و جسم کودک را بلکه نسبت مساوی پرورش میدهد تابتواند از یک کودک خردسال و ناتوان در آینده یک انسان کامل بدون عیب و نقص بسازد.

نوشته ای را که در دست دارید در این مسائل با شما گفتگو می کند و به شما می گوید که کودک شما در چه شرایطی بوجود آمده و بعد ازتولید چه وظایف و تکالیفی را برای پرورش او بر عهده دارید و البته اگر در این روش درست با سیستم های امروز دنبال شود بدون تردید کودکان امروز که پدران و مادران آینده بشمار می ایند از لحاظ روانی بدون عیب و نقص وارد جامعه خواهند شد و پس از اینکه درباره اصول روانشناسی با شما صحبت کردیم در قسمت دوم این مقاله چند کلامی هم درباره کودکان عقب مانده و خصوصاً کسانی که در محظور اخلاقی قرار گرفته اند با شما گفتگو می کنیم و نشان می دهیم رفتار و کردار نامطلوب و خارج از قاعده بعضی پدرو مادرها تا چه حد در گمراهی کودکان مؤثر خواهد افتاد.

فصل یکم

مراحل اولیه کودک

هوش کودک تنهاه راه احساس اوست

دنیای حقیقت برای کودک

ادراک کودک

هوش کودک

پیدایش حافظه

تداعی معدنی یا تصورات ذهنی

زبان و تکلّم

عامل زبان با عمل تا چه اندازه همآهنگ است

مراحل اولیه کودک

کودک شما یک کودک و بلکه یک انسان کوچک است که همه چیز را درک می کند و اگر این کودک را یک انسان کامل بدانیم پس باید گفت که هر دوره زندگی او وابسته به دوره دیگری است . اولین دوره زندگی کودک دوران احساس اوست، احساسی است که با حرکت او همراه است زیرا در این زمان چون کودک فاقد اعمال سمبول سازی است و هیچ چیز را از چیز دیگری تمیز نمی دهد مربی یا مادر نمی تواند از راه فکر یا حالات عاطفی چیزی را بیاد او بیاورد و یا از کسانی که در آنجا حاضر نیستند با کودک صحبت کند. با وجود این نقصان و کمبود، قوای روحی او در حال تکمیل است و کودک هرچه را ببیند و با آن تماس دارد از آن الگو برمی دارد و بدون اینکه نوع و جنس آنرا تشخیص دهد و سعی می کند چیزی از آن در خاطر بسپارد و به عبارت دیگر با وجود اینکه احساس او ناتوان است، با همین احساس ناتوان بعضی وا کنشهای عاطفی کودکانه در او بیدار می شود.

هوش کودک تنها راه احساس اوست

از خود می پرسیم هوش کودک از کجا بوجود آمده است؟ باید بدانیم به این پرسش جواب بدهیم که این هوش که راهنمای اوست، از راه آزمایش آغاز می گردد. او در این حال که همه چیز را آزمایش می کند، می بیند و بعضی چیزها با بعضی دیگر هم آهنگی دارد اما هنوز احساس او بیدار نشده و مرحله ادراک آغاز نگشته ، یعنی نمی تواند آنها را ازهم تمیز بدهد و هر چه در دسترس اوست بر ای او کاملاً مبهم و نامفهوم است کودک به پستان مادر دست می زندکه آنرا لمس کند این لمس برای او یک احساس کوچک است. بعضی چیز ها را شبیه پستان مادر می بیند و قیافه ها را از نظر می گذراند اما هیچکدام را با آن معنی نمی شناسد و با این حال تمام این چیز ها در پرورش هوش به ا و کمک می کند تا به وسیله آن هوش خود را بیازماید. البته کودک در این زمان معنی هیچکدام را نمی داند و حقیقت اشیاء برای او نامفهوم است اما هرچه فکر می کند به این یک نوع عمل نا هشیار همراه است و بدون اینکه درباره آن فکر کند از آن استفاده می کند ولی استفاده او نیاز کاملاً هشیار وناخودآگاه است و اگر هم دست خود را برای برداشتن چیزی دراز می کند، قصد معین ندارد و فقط از مجموع آنچه را که می بیند چیزی را برای خود می سازد اما هیچ چیز بر ای او شکل معین ندارد و تنها به این وسیله است که هوش او بطور ناخودآگاه کار می کند.

بنابراین در حالی که نه زبان دارد و نه قادر به سمبول سازی است این اشیاء اثر عاطفی در او بوجود می آورند. از دیدن پستان مادراحساس مسرت میکند با دست آن را مالش میدهد و در آنحال قیافه اش شاد و و پرنشاط است اگردر کودک احساسی هم وجود نداشته باشد، نمی توانیم بگوئیم این احساس چه نوع است و از چه وقت در او بیدار شده بعضی از روانشناسان عقیده دارند که در مکانیک احساس اولیه کودک حالتی از تداعی معانی است به این معنی که کودک با تکرار هر یک از واحدهای زندگی می تواند از دیدن چیزی، یک چیز دیگرشبیه آن برای خود بسازد مثل اینکه کودک وقتی عادت به مکیدن پستان نمود، چیز دیگر را به آن شبیه باشد از راه تداعی معانی مانند پستان در دهان می گذارد و شروع به مکیدن می کند، بعضی دیگر این احساس را یک نوع حالت شرطی تلقی می کنند، با این معنی که کودک هر چیز را که بدست می آورد از ساده ترین چیزها تا مهمترین وسیله ها،س همه برای او پاسخی از عواملی هستند که در خارج با آن تماس دارد و حالت عاطفی هم در این مورد به او مدد می ر ساند کودک وقتی گرسنه است به او شیر می دهند و اگر گریه کند برای آرام کردن باو شیر می دهند این مسائل برای او حالت شرطی است . به محض اینکه پستان مادر را می بیند احساس گرسنگی می کند بنا به گفته« جزل»« دوران کودکی دنیای مخصوصی است که از راه شرطی یا تداعی معانی احساس خود باورر می سازد بیشتر از آنچه آدمیان می دانند و می توانند چیزهایی است که آموخته اند و اگر آموخته هایی را از آنها بگیریم مانندکودکان شیرخوار ناتوان خواهند شد.»

کودکان از وقتی به دنیا می آیند دنیایی از مجهولات را می بینند ولی همین مجهولات برای آنها راهنمای مثبت است. روز اول با پستان مادر آشنا می شوند در روزهای بعد چیزهایی دیگر آنان را به تحرک وا می دارد هرچه کوشش می کنند و روزهای بعد چیزهای دیگر، در روز های اول نمی توانند به کودک نوزاد راه یافتن یاد بدهند ولی می توانند باو بیاموزد که پستانک شیر را بجای پستان مادر بمکد. کودک یکساله هرچند باهوش باشند یاد دادن جدول ضرب امکان پذیر نیست زیرا دستگاه عصبی او آمادگی لازم را ندارد، یعنی رشد کافی پیدا نکرده است اما او کم کم در اطراف خود با بسیاری از جیزها آشنا می شوند و از راه احساس وتکرار و تداعی معانی و عوامل شرطی به بسیاری از این چیزها نزدیک می شوند. اگر مربی یا مادر کارآزموده باشد می تواند در فاصله بسیار کم، به کودک خود چیزهایی را یاد بدهد و احسا س اورا بارور سازد به میمون یاد می دهند که مانند انسان روی زانو بنشیند بنابراین کودک که دارای استعداد بیشتری است، خیلی زودتر از میمون راه و رسم زندگی را یاد می گیرد کودک احساس می کند که زنده است و موجودیت خود را درک می کند. اما این احساس از مرحله درک فاصله زیادی دارد و احساس او باید بتدریج بارورگردد. باین معنی که کم کم خود را می شناسد و رفته رفته مادر را از دیگران تمیز می دهد و آنچه را در اطرافش قرار گرفته احساس می کند اما نمی تواند همه چیز را تجزیه و تحلیل نماید ولی به جای اینکه درون گرا شود، متوجه عوامل خارج است زیرا در آن وقت فکری ندارد که درباره آن فکر کند وبه درون گرایی بپردازد.

احساس کودک نسبت به زمان و مکان در برابر محیط متفاوت است. در یک زمان ممکن است از گرسنگی بگرید ولی درزمان دیگر بامکیدن پستانک بجای پستان کریه خود را از یاد می برد بعضی روانشناسان این حالت را یک نوع احساس جامعه شناسی کودک می دانند .او گرچه قادر نیست بین پستان و پستانک فرق بگذارد ولی این دو عامل و سایر عوامل شبیه آن برای او از واحد های دنیای خارج است آنچه را می بیند همان ظاهر اوست وآنها را مانند خودش موجودات زنده می داندکه با او حرف می زنند این نوع احساس در تمام کودکان و در مناطق مختلف یکسان نیست زیرا احساس یک کودک که در محیط محدود دهکده ها بزرگ شده با آن کودکی که در تمدن سرسام آور در شهرهای پرجمعیت زیست میکند بسیار متفاوت اند و مشاهدات خارجی این دو در تمام لحظات زندگی برروی یک پایه قرار ندارد. وقتی کودک کمی بزرگ شد و به زبان آمد ممکن است از او چیزهایی بپرسند و بخواهند دربارة آنها قضاوت نماید و این پرسشها در هر یک از محیط های متفاوت باز هم متفاوت است مثلاً به او می گویند نگاه کن ماه در آسمان است یا این اتومبیل در حال حرکت است و دنیای او هرچه وسیع تر باشد کنجکاوی او بیشتر و پرسش هانیز گوناگون است کودکی که در شهر زندگی می کند اسب و الاغ و حیوانات بارکش را نمی شناسد و اگر هم چنین چیز هایی را دیده باشد زیاد تکرار نمی شود. اما کودک روستایی از اتومبیل و ماه و حرکت سیارات و هزاران واحدهای زندگی متمدن برخوردار نیست فکر و احساس او بیشترین تمرین و ورزش می کند از نظر دیگر، کودک در دوران تکامل تدریجی با یک نوع احساس و قضاوت محدود همه چیز را در اختیار خود و پدر و ماردش برای او ساخته اند شاید دراین مورد می توان گفت که با این احساسات محدود دوران حقیقت جویی کودک آغاز می گردد او سعی می کند همه چیز را همانطور که هست بشناسد دوره ای است که گاهی از اوقات کودک از مجموعه صورت های خارج چیزهای مخصوصی برای خودمی سازد اما این پیشرویها بسیار کند و تدریجی است حیوان ممکن است در همان روزهای اول پدر و مادرش را بشناسد اما انسان اینطور نیست شناسایی او کاملاً تدریجی است و جامعه شناسی او به قدری کند و آرام است که ماهها باید طول بکشد تا هر چیز را جای خودش بشناسد در سه سالگی تا اندازه ای به شخصیت خود پی می برد و می تواند بگوید من آمدم و دیگری را هم مانند خودش بشناسد. بعد از گذراندن این مراحل سه گانه مسأله نسبیت پیش می آید و کودک روابط خود را در برابر دیگری و هر چیز درک می کند و می داند برای چه به او غذا می دهند مادر خود را می شناسد و احساسس محبت و علاقه او نسبت به مادر پدیدار می گردد و گاهی هم در برابر آنچه دیده قضاوت می کند اما قضاوت او کاملاً کودکانه و محدود است و رفته رفته احساس ذهنی او در برابر محسوسات و گاهی معقولات هشیار می شود اما هیچکس نمی تواند در روح او نفوذ نماید و بداند قضاوت او چگونه است هر کودکی که بزرگتر از اوست فکرش در محدوده خودش است و با اینکه شش ماه یا یک سال مانند او بوده نمی تواند در اندیشه کودکی که شش ماه یا یک سال با او فاصله دارد نفوذ نماید در حالیکه یکسال پیش او همانند او بوده و این دوران پشت سر گذاشته بنابراین، می توان گفت :که کودک از زمان تولد تا سر حدات بلوغ دوره های مختلف رامی گذراند که در روانشناسی آنرا به 6دوره مشخص و جدا از هم تقسیم کرده اند، ما به طور خلاصه این دوران ها را از نظر می گذرانیم:

1- دوران اولیه اوکه تا 18 ماهگی امتداد دارد، شامل حرکت و احساس است و این احساس و حرکت کاملاً کودکانه و اتفاقی است و پاسخ های جداگانه از احساس خود می گیرد و چندی بعد حرکات او دارای مقصد معینی است بطور مثال چیزی را جابجامی کند تا بتواند دست خود را به آن برساندو بعد از آن به آزمایش می پردازد و چیز ی را به زمین می اندازد و سپس آنرا دو مرتبه برمی دارد و دراین کار آنقدر تمرین می کند تا بجایی می رسد که بتواند از حرکات خود نتیجه بگیرد.

2- دوران دوم او دردو سالگی آغاز می گردد و یک نوع فکر مقدماتی و کودکانه در وی پیدا می شود و کودک می تواند اشیاء را بشناسداما قادر نیست با آنها عملی انجام دهد این دوره ای است که از شباهت اشیاء پی به وجود آنها می برد برای هر چیز یک سمبول می سازد و از روی آن چیزها را می شناسد و با اینکه زبانش کم کم باز شده تا حدود خودشناسی جلو رفته درخودش فرو رفته از چیزی به چیز دیگر برای دستیابی به مقصود خود می پردازد ادراک او در این حال کمی بیدار شده و یک چیز تنها برای او اسامی مفاهیم مختلفی دارد و با این ترتیب اساس و مکانیسم عادت او بکار افتاده و بطور عمده یا عادت برای بیدار کردن چیزی که در نظر گرفته با دنیای خارج مربوط می گردد.

3- در دوران سوم یعنی چهار سالگی فکردرست و فطری او به کار می ا فتد مشاهدات حقیقی برای او ثابت است و اگر آنحال قطعه مهمی بدستش بدهید می تواند آن را به شکل خاصی بسازد کارهای او در این دوره کاملتر و هوش او بهتر کار می کند اگر مقصدی را درنظر بگیرد می تواند خود را به آن برساند وسیله ای برای آن میسازد و بطور مثال اگر چیزی در دسترس نباشد یااز نظرش پنهان گردد با فکر درست و بکار بردن هوش خود را به آن می رساند این وسائل راخودش پیدا میکند ودیگر لازم نیست کسی چیزی را د اختیارش بگذارد مثلاً دست بچه ای بزرگتر از خودش را گرفته وبا انگشت چیزی را در امتداد خود نشان می دهد.

5- در دوره پنج که از هفت سالگی آغاز می گردد اعمال خود را کاملاً طبقه بندی می کند به اعمال خود بازتاب میدهد و درباره هر چیز میتواند درست فکر کند.

6 – در دوره ششم کودک می تواند وسائل درست را بدون د خالت دیگری بوجود آورد و همه را مورد استفاده قرار دهد دنیای خارج برای او مفهوم درست خواهد داشت و چون در این زمان تکلم را یاد گرفته می تواند با دلیل و منطق همه چیز را برای او تفسیر کرد همین زمان است که اگر مربی خوبی داشته باشد کودک با سرعت زیاد به مراحل تکامل هوش و خودکاری می رسد.

دنیای حقیقت برای کودک

گفتیم که احساس اولین مهمان ناخوانده کودک، همراه با یک سلسله اعمال کودکانه است وقتی احساس بوجود آمد، کودک احساس خود را با اعمال مشابه به آن نشان میدهد که در روانشناسی به آن احساس تحرک می گویند کودک با حرکات خود می خواهد با دنیای خارج تماس پیدا کند و این تماس با شبیه سازی همراه است و در ابتدا آنچه را می بیند به نظر او با یکدیگر شباهت مستقیم دارند و چون به مرحله دوسالگی رسید ناچار است دربارة آنچه دیده فکر کند تا تفاوت بین آنها را بیابد ابتدا روابطی بین آنها برقرار می سازد و چون روابط بین اشیاء نظم و ترتیبی یافت سازمان فکر آینده او بطور ناخودآگاه تشکیل می گردد اما در این میان هوش و ادراک که از احساس و حرکت پیدا شده او را به یک نتیجه مهم که شناختن دنیای خارج است رهبری می کند و این نتیجه مهم که شناختن دنیای خارج است رهبری می کند و نتیجه هرچه محدودتر باشد رفته رفته حقیقت کامل اعمالی راکه تاکنون انجام داده برای او مشخص می سازد.

در پایان هجده سالگی یک نوع انقلاب و تحول فکری کودکانه در او بوجود آمده تمرکز فکری او تا اندازه ای ثابت می ماند و کار به جایی می رسد که خود را در مرکز یک دنیای وسیع که همه چیز درپیرامون آن واقع شده مشاهده می کند و برخلاف روزها و ماههای گذشته همه چیز را می شناسد دنیای سال دوم برای او جهان تازه ای است دنیای اولیه او جهانی بدون موجود و پر از ابهام بود و هرچه می داند نمی شناخت همه چیز از نظرش می گذشت اما در ماههای پنجم وششم تا هجدهم دنیای رای و عوض شده و آنچه را میگیرد یا صدای را که می شنود وچهره ای که از برابر نظرش میگذرد دارای مفهوم خاصی است و تا آنجا هوشیار شده که از فاصله دور دست خود را برای برداشتن چیزی دراز میکند و انرا در چنگال خود می فشارد و اگر مانع کار ش شوند گریه می کند یعنی به دفاع برمی خیزد و فریاد می کشد زیرا چیزی را که دیده اگر نمی شناسد اما بر ای او مفهوم خاصی دارد و می کوشد و می خواهد درباره آن قضاوت کند روز ها و ماههای بعد، اگر چیزی از او بپرسند درباره آن فکر می کند البته توجیه آن برای او مشکل است اما بطور یقین می داند آن چیز را از درسترس او برداشته اند و برای برداشتن چیزی دست دراز می کند و آنرا در چنگال خود می کشد زیرا چیزی را که دیده اگر نمی شناسد اما برای او مفهوم خاصی دارد و می خواهد درباره آن قضاوت کند. البته توجیه آن برای او مشکل است اما بطور یقین می داند می توان آن چیز را تغییر داد مثلاً اگر در سمت راست است آنرا در سمت چپ قرار داد بلافاصله چشمان کودک به آن سمت متوجه می گردد و نقطه ای را پیدا می کند و اگر آن را از نظرش پنهان کنند بنای جستجو گذاشته به سمت چپ و راست به تکاپو می پردازداین حالات مقدمه بیدارشدن هوش و ادراک او است و اگر مادر یا مربی با حوصله ای باشید می توانید روز ها دو سه ساعتی بااو سروکله بزنید تا احساس فکر در او بیدار شده با تمرین و کوشش اورا وادار به کار کنید.

در روز های اول مسئله زمان و مکان فاصله برای کودک دارای مفهوم خاصی نیست یعنی اگر چیزی که مورد توجه اوست در فاصله دورتر باشد او بدون اینکه بداند با این فاصله زیاد دستش به آن نمی رسد دست خود را برای گرفتن آن در از می کند اما در ماههای بعد مسئله فاصله برای او حل می شود و چون نتوانست دست خود را به آن برساند به تلاش افتاده و سعی دارد خود را به آن برساند برای اینکه فواصل را به او بیاموزند چیزی را در دسترس او قرار می دهند سپس فاصله را زیادتر کرده کودک را می راند که بین این دو فاصله تمیزی قائل شود و برای از بین بردن فواصل او را بکار و فعالیت وا می دارند چیزی را در نقطه الف و چیزی دیگر را در فاصله ت به نقطه الف تغییر مکان می دهند بعد آن را به فاصله ث می کشاند و از فاصله ث به نقطه الف تغییر مکان می دهند و با با این کار فواصل زمانی و مکانی برای او روشن می شود و در روز دیگر اینکار را تکرار می کنند ملاحظه می شود که کودک فواصل را شناخته و برای نزدیک شدن و از بین بردن آن تلاش می کند.

پرورش تدریجی روان کودکهوش کودک تنها راه احساس اوستکودک در خانواده